همایش «آسیب های فرهنگی خانواده و واکاوی جامعه شناختی پدیده تجرد» روز پنج شنبه 3/12/1396 از ساعت 8:30 الی 12 در سالن اجتماعات مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در این همایش خانم دکتر صادقی، استاد دانشگاه تهران و خانم دکتر روح افزا، مدیر رصد و آمار شورای فرهنگی-اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی سخنرانی کردند و در پایان خانم دکتر علاسوند و حجج اسلام آقایان: دکتر زیبائی نژاد؛ دکتر ابراهیمی پور و سهیلی در میزگرد علمی به ارائه مباحث پرداخته و نظرات علمی خود را مطرح نمودند.

در ابتدای این همایش جناب آقای دکتر سید حسین شرف الدین، قائم مقام مدیر گروه جامعه شناسی با خیر مقدم به اساتید و حاضران در همایش با تأکید بر نظام خانواده گفت: خانواده یکی از نهادهای اولی، اصیل، بنیادین و دارای کارکردهای بی بدیل است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در جامعه غربی این نهاد اصیل، مسئله دار شده و در برخی از کشورها در حال احتضار است و علیه خانواده جنگ هایی به راه افتاده و متأسفانه کشور ما هم از این مسئله بی نصیب نمانده است. البته نظام اسلامی ما بر حفظ خانواده و صیانت از آن تأکید دارد.

دکتر شرف الدین تصریح کرد: یکی از مصائب چندگانه، بحث تجرد است و اصالتاً به خانواده مربوط نمی شود و شاید بیشتر مربوط به زنان باشد.

عضو هیئت علمی مؤسسه خاطرنشان کرد: موضوع تجرد سویه های مردانه هم دارد، طبق آمار تعداد مردان کمتر از خانم هاست، یعنی اگر مردان ازدواج کنند، تعدادی از خانم ها بی همسر خواهند ماند و جهت دوم اینکه بی رغبتی مردان برای ازدواج خود عامل دیگر تشدید تجرد است، یعنی بی رغبتی علاوه برخانم ها در آقایان هم وجود دارد.

وی با اشاره به این که تجرد در ناحیه آقایان، انتخابی هست و در خانم ها عمدتا اجباری و تحمیلی است چون ازدواج در جامعه ما با پیش قدمی آقایان اتفاق می افتد.

دکتر شرف الدین با ذکر مصادیق اصلی تجرد، به تجرد ابتدایی، تجرد بعد از طلاق و تجرد ناشی از فوت همسر گفت: موضوع تجرد، موضوع مهمی است که در این همایش اساتید باید به توصیف وضعیت موجود بپردازند و پیامدها و آثار این وضعیت و راهکارهای برون رفت یا کاهش آن را مطرح نمایند.

در ادامه این همایش خانم دکتر صادقی، استاد دانشگاه تهران گفت: در غرب و جامعه صنعتی و پست مدرن خیلی از خانواده استقبال نمی کنند و نیاز چندانی به خانواده ندارند.

وی با تأکید بر پدیده یونیورسال و گلوبال و تصمیم گیری ها در جهان غرب گفت: مسائلی مانند دوره جوانی، تحصیلات و اشتغال ازدواج ها را به تأخیر می اندازد و یا ازدواج نمی کنند و کشور ما هم از این موارد بی تأثیر نمانده و ساختارها عوض شده و به دلیل تحصیل و اشتغال، جوانان ما در گروه سنی بالاتر ازدواج می کنند. یعنی علاوه بر رشد و بلوغ جسمانی، بلوغ اقتصادی و اجتماعی را هم برای ازدواج لازم می دانند.

خانم دکتر صادقی گفت: در جوامع مختلف گفتمان های متفاوتی درباره تجرد که سابقه 20 ساله دارد، مطرح است، در جوامع سنتی تجرد دختران بیشتر و در غرب کمتر مطرح می گردد. در جوامع سنتی تجرد به عنوان یک نقص و زنان مجرد را حاشیه ای تلقی می کنند و توانایی هایشان را نمی بینند اما در گفتمان غرب و فمینیستی، مجرد بودن را آزادی و ازدواج را مانند غل و زنجیر می بینند.

خانم دکتر صادقی اظهار داشت: گاهی یک فرد به خاطر شغل، تحصیلات، بیماری و ... نمی تواند ازدواج کند و تنها می ماند. در این حالت که «تنها ماندگی» نامیده می شود، افراد مجرد بعد از سه دهه زندگی از تنها ماندن و ازدواج نکردن خود پشیمان می شوند هرچند این مفهوم برای زنان و مردان یکسان نیست.

وی افزود: در حال حاضر آنچه که در مورد زنان تغییر کرده این است که زنان در حال حاضر خود را صاحب منزلت اجتماعی می دانند و به عبارتی منزلت اجتماعی کسب کرده اند و در ازدواج نکردن کمتر تحقیر می شوند. یعنی نوع گفتمان عوض شده است و مردم بیشتر این را مطرح می کنند که توقعات بالاتر رفته و دختران ازدواج نکرده اند اما سرمایه های فرهنگی و اجتماعی اخذ کرده اند.

خانم دکترصادقی  درباره علل تجرد مردان هم مطالبی را مطرح کرد و گفت: یکی از ترس های جدی مردان جواب رد شنیدن در ازدواج است و در برخی از موارد هم محوریت کار و شغل بازدارنده بوده است و وقتی را برای امورات زندگی ندارند یعنی 4 یا 5 شغل دارند و کار می کنند.

وی افزود: امروز شرایط به گونه ای شده است که فرزندان تحت تربیت زنان قرار می گیرند. جوانان امروز می فهمند که در زندگی فقط صلح و آرامش نیست و فقط همکاری نیست و رقابت هم وجود دارد. مرد سالاری و پدرسالاری تغییر کرده است و والدین بیش از هر زمان دیگر تحت فشار هستند یعنی امروزه فرزندان برخلاف گذشته مطیع نیستند و رابطه به صورت امر و نهی نیست و به جای این که بچه ها حرف های ما را گوش کنند ما حرف بچه ها را گوش می کنیم و جوانان امروز تفاوت ها را می بینند و ترس از ازدواج برایشان مطرح می شود. یعنی جوانان امروز افکاری فانتزی دارند و ازدواج را مزاحم فضای ذهن و فضای خصوصی و خلوت خود می دانند و حساس هستند و خود را بزرگ نمی دانند.

خانم دکتر صادقی تأکید کرد: وقتی دوره تحصیل طولانی می شود ازدواج به تعویق می افتد. در زمان گذشته ازدواج ها اغلب اجباری و یا تربیتی بوده است و ازدواج ها در حال حاضر خودسرانه است و خانواده آمریت خود را از دست داده است. در حال حاضر بر اساس خبرهای مجازی و ... سوءظن به خانواده پیدا شده و اعتماد از بین رفته است. تجربه های طلاق، جوانان را هراسان ساخته است.

استاد دانشگاه تهران گفت: جوانان ما می دانند که بعد از ازدواج کمتر مورد ریشخند و استهزاء قرار می گیرند یعنی قبل از ازدواج شخصیت چندانی نداشته اند و بعد از ازدواج شخصیت خوبی پیدا می کنند. مردها نظم در غذاخوردن و زندگی پیدا می کنند و بعد از طلاق نمی توانند بی نظم بمانند و بازسازی بعد از طلاق دارند یعنی دوباره ازدواج می کنند، جوانان با ازدواج وجاهت پیدا می کنند و هدفمند می شوند.

در ادامه این همایش علمی، خانم دکتر روح افزا گفت: انسان نیازمند به زوج است و این نیازمندی برای تکامل زن و مرد لازم است و حتی در بهشت هم وجود دارد. البته در نگاه مدرنیته این بحث ها به این گونه نیست و مباحث دیگری وجود داشته و این نیازمندی را دگرگون ساخته است اما محال است که آن را کاملاً برهم زند.

وی افزود: در غرب از ده سالگی آموزش هایی به بچه ها وجود دارد و حتی وسایلی را در اختیار آنان می گذارند و تربیت به نوعی دیگر است که با آموزه های اسلامی سازگاری ندارد بنابراین تحقیقات غرب ملاک نیست و نگاه ما باید نگاه اسلامی-ایرانی باشد و سبک زندگی ما با آن ها مغایر است.

خانم دکتر روح افزا با اشاره به این که در غرب افرادی بدون ازدواج بیش از ده سال با هم زندگی می کنند و بعد تصمیم به ازدواج می گیرند، گفت: در این گونه از ازدواج ها آسیب های خیلی زیادی وجود دارد و ما باید نسبت به این گونه آسیب ها تحقیق کنیم؛ مثلاً بچه های به وجود آمده از راه های نامشروع که معلوم نیست پدرشان کیست، بسیار آسیب پذیر هستند و نسبت به یک خانواده عادی که پدر و مادر بچه معلوم است ده ها برابر شرایط بدتر و آسیب پذیرتر دارند.

وی در ادامه افزود: 20 میلیون فرزند در آمریکا پدران خود را نمی شناسند و این از بدبختی هایی است که در غرب وجود دارد مثلاً بچه ای در «یوتیوب» گفته بود من از جامعه ای که 5 پدر داشته باشم، انتقام می گیرم و این ثمره ازدواج های به اصطلاح سفید است که نه ازدواج است و نه سفید. مشخص نیست در این جامعه چه تعداد برادرها و خواهرهای گمشده وجود دارد. در یک نمونه ما می بینیم که پنجاه بچه که 49 پسر و یک دختر آمریکایی در فضای مجازی با هم قرار می گذارند بخاطر نشناختن پدر، همزمان خودکشی کنند و این کار را انجام می دهند.

خانم دکتر روح افزا با اشاره به چشم و هم چشمی ها، تجمل گرایی ها، بداخلاقی ها و فشارها در برخی از جاهای کشورمان گفت: علما باید در این امور دخالت کنند و راهکارهایی ارائه دهند تا ازدواج ها آسان گردد.

وی تصریح کرد: در اسلام رابطه عاطفی، پایدار و همراه با محبت در زندگی مورد نظر است و ما باید خانه گلی حضرت زهرا را الگوی خود قرار دهیم نه زن غربی را. ما بانویی مانند حضرت زهرا داریم که دو دهه بیشتر در این دنیای ظاهری زندگی نکرده است اما الگوی کامل و عفیف، نجیب، مطهره و پاک است و با خطبه های زینبی و دفاع از همسر و حریم ولایت و تربیت فرزندان نمونه برای همه انسان ها در عالم درس های زندگی داده است.

میزگرد علمی پایان بخش همایش نیم روزه «آسیب هاب فرهنگی خانواده» با محوریت واکاوی جامعه شناختی پدیده تجرد بود.

در این میزگرد علمی که با حضور حجج اسلام آقایان دکتر محمدرضا زیبایی نژاد، رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده، دکتر قاسم ابراهیمی پور از اعضای هئیت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) و سرکار خانم دکتر علاسوند برگزار شد، اساتید به بیان دیدگاه های علمی خود در خصوص برون رفت از آسیب ها پرداختند و بر راه حل های کلان و تغییرات در ساختار آموزشی و رسانه تأکید کردند.

در این میزگرد علمی همچنین به ایجاد مطالبه گری و ورود حوزه های علمیه و طلاب جوان واستفاده از ظرفیت های مردمی اشاره شد.