چکیده:

اين پژوهش در پنج بخش سامان يافته است: بخش اول، مقدمه و چهارچوب است که به تبيين بحث و ويژگي هاي آن مي پردازد. بخش دوم به مباني تئوريک بحث اشاره مي کند. با توجه به اين که در عنوان بحث از دو متغير اسلام و انقلاب استفاده کرده ايم، در فصل اول، به بررسي مفهوم انقلاب، سير تحول تاريخي مفهوم آن، شاخص ها و تفاوت واژه انقلاب با واژه هاي مشابه مطرح شده است. در ادامه و در فصل دوم، به بررسي نقش اسلام در ايجاد انقلاب اشاره کرده، و در واقع، به اين پرسش پاسخ داده ايم که آيا در سرشت و ماهيت دين، تحول اجتماعي و انقلاب نهفته است. به عبارت ديگر، در قلمرو دين و گستره مذهب، آيا انقلاب نيز وجود دارد؟ به طور طبيعي از آن جا که انقلاب، پديده اي سياسي اجتماعي است، رابطه دين و سياست و به عبارت ديگر، آميختگي دين با سياست از پيش فرض هاي مهم به شمار مي رود.

بي ترديد، تبيين ديدگاه اسلام با رويکرد شيعي درباره انقلاب، مستلزم بررسي ابعاد گوناگون آن از جمله مباني اعتقادي، احکام و سنجش رابطه هريک با سياست و پديده انقلاب است. در بخش سوم که هسته مرکزي بحث به شمار مي رود، به فرايند شکل گيري پديده انقلاب، با توجه به متغير اسلام اشاره شده است. اين بخش، رويکردي کاربردي، عيني جامعه شناختي دارد. بخش سوم، مشتمل بر هشت فصل است. در فصل اول، پيشينه تاريخي موضوع کاوش شده است. با توجه به اين که موضوع تحقيق، فاصله زماني ‎1342 تا ‎1357 را در بر مي گيرد، بديهي است که تحو لات پيش از سال ‎1342 به شکل سير تاريخي بررسي مي شود. در فصول ديگر اين بخش، به حضور فعال اسلام در صحنه اجتماع و سياست اشاره، و شاخص هاي اسلام درباره شاخص هاي پديده انقلاب را بررسي، و در بخش پاياني، به نتايج موضوعي و مفهومي بحث اشاره مي کنيم.