پنجشنبه: 9 فروردين 1403

شما اینجا هستید

معقوليت معاد جسماني ـ روحاني در ترازوي عقل

    به همت گروه کلام و فلسفه دین مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار شد.

    به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، نشست علمی «معقوليت معاد جسماني ـ روحاني در ترازوي عقل» با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا کرمانی و نقد و بررسی حجج اسلام آقایان: دکتر مجتبی مصباح و دکتر الهی راد روز چهارشنبه 17/9/1395 از ساعت 18 در سالن اندیشه مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار گردید.

     نقدي بر منكرين معقوليت معاد جسماني-روحاني گاهي به تبع برخي بزرگان عنوان مي‌شود كه آنچه عقل توان رسيدن به آن را دارد معاد روحاني است و اما معاد جسماني امري است كه بايد به تقليد از شريعت به آن ايمان آورد و عقل توان رسيدن به آن را ندارد. اما در اينجا توجه به چند نكته مناسب است: 1.آيا معاد جسماني را معقول مي‌دانيم اما خود را ناتوان از اثبات عقلي آن مي‌يابيم و يا اصولا آن را نامعقول مي‌يابيم. و آيا اساسا مي‌توان امري را نامعقول دانست و تقليدا آن را پذيرفت؟ اگر مي‌توان آن را معقول دانست پس مي‌توان دست كم ادله اي بر معقوليت آن ارائه كرد. و به تعبيري ادله اي داشت كه چنين امري محال نيست. 2. جسمانيت معاد در دو صورت متصور است، يكي جسم مثالي و ديگري جسم عنصري. آيا آنان كه در معاد جسماني مشكلي عقلي يافته اند در هر دو قسم آن اين مشكل را مي‌‌يابند؟ چه اشكال عقلي بر معاد جسماني با جسم مثالي وارد است؟ چرا ما فقط معاد روحاني را مي خواهيم با عقل بپذيريم و اضافه بر آن را از شريعت بگيريم. بهتر نيست تا مرتبه جسمانيت مثالي را با عقل ثابت كنيم و اضافه بر آنرا از شريعت بپذيريم. 3. ديدگاه ها در معاد با جسم عنصري هم متفاوت است. برخي مي گويند انسان عينا با همان بدن دنيوي محشور مي شود و برخي مي گويند با مثل بدن دنيوي: يعني بدني مادي عنصري نه لزوما عين بدن دنيوي. برخي هم صرفا اجزاي اصليه را كافي مي دانند هر چند بدني كامل نباشد. سوال اين است كه آيا همه اين ديدگاه ها با مشكل روبروست يا مي‌توان برخي از آنها را پذيرفت 4. اصولا مشكل عمده‌ي جسماني بودن معاد چند چيز دانسته شده است. الف. محذور تناسخ كه دو نفس در يك بدن است. ب. امر بالفعل دوباره بالقوه شود. ج. تكرار دنيا لازم مي‌ايد 5. محذور تناسخ سينوي بر مباني علم النفس ابن سينا مبتني است كه مورد قبول نيست 6. اشكال دوم بر مباني علم النفسي صدرايي مبتني است. اگر بدن شاني از شوون نفس باشد چنانكه صدرا به آن اشاره كرده است چه مانعي دارد كه در آخرت هم اين بدن دوباره از ناحيه نفس انشا شود به دلايل معقول و ديگر بازگشت به قوه نيست. 7. تكرار دنيا هم لازم نمي آيد چرا كه تفاوت در حكم معرفت است. همچنين بدن آخروي با حفظ اين هماني با بدن دنيوي اين تفاوت را دارد كه قابليتي متفاوت دارد چنانكه نفس هم فاعليتي متفاوت دارد. 8. پس داشتن بدن عنصري محذور عقلي ندارد و معقول است اما آيا دليلي هم مي توان اقامه بر ضرورت آن اقامه كرد؟ 9. دليل بر ضرورت عقلي آن هويت انسان است. انسان نه موجودي جسماني فقط و نه روحاني فقط است بلكه در برزخي ميان اين دو است لذا همواره با بدن خواهد بود. 10. پذيرش صرف معاد روحاني هم دچار اشكالاتي عقلي است: الف. صرف مجرد بودن چگونه دليل بر بقا است. تجرد و ماديت احوال وجودند و دليلي كه بر بقاي مجرد آورده مي شود در واقع دليل بقاي موجود است. قوه امر وجودي است بين دو امر وجودي كه ماده مشترك مي خواهد و اين وجود است كه قوه عدم خود را ندارد در هر نوع خودش ب. اگر حقيقت انسان امر مجردي به نام نفس است چرا و چگونه به امر مادي تعلق گرفت؟ چگونه قابل تصور است امر مجرد براي كسب كمال به امر مادي وابسته باشد؟ و چگونه مي توان انسان را مركبي از ماده و مجرد دانست؟ با توجه به لزوم وضع و محاذات در تاثيرات مادي چگونه نفس بر بدن تاثير مي گذارد؟ چگونه امكان دارد موجود مجرد تام الوجود در مرتبه‌ي متاخر از ذات محل حوادث قرار گيرد و از انفعالات بدنيه منفعل شود؟ ج. اين معاد قادر نيست فرق بين برزخ و قيامت را كه دو امر نفس الامري هستند تبيين كند.

     

    لینک ثابت خبر: qabas.iki.ac.ir/node/5423

    آخرین اخبار

    موسسه امام خمینی

    «این مؤسسه‏ خوب، جامع و کامل می‌‏تواند از لحاظ تلاش پیگیر، خستگی‏‌ناپذیر، خالصانه و عالمانه الگویی برای حوزه باشد.»  مقام معظم رهبری در دیدار رئیس و اعضای هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره... ادامه

    سند چشم انداز

    چشم‌انداز مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) با اميد به فضل الهي و عنايات ويژه حضرت ولي عصر(عج) و در پرتو کوشش عالمانه و تلاش متعهدانه همه ارکان و اعضا و پارسايي و پاکي مديران، استادان، محققان، دانش‌پژوهان و... ادامه