سید کاظم رجایی، راهبردهای اقتصاد مقاومتی را بررسی کرد.

به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید محمد کاظم رجایی روز دوشنبه 16/1/94 در مؤسسه امام خمینی(ره) سخنرانی کرد و به بررسی راهبردهای کلان اقتصاد مقاومتی پرداخت.

 وی در آغاز به برخی از بیانات مقام معظم رهبری اشاره کرد: « همان‌طور که در جلسات متعدّد به آن‌جناب (رییس جمهوری) و دیگر مسئولان دولتی یادآور شده و در جلسات عمومی به مردم عزیزمان گوشزد کرده‌ام، رفع تحریمها هر چند از باب رفع ظلم و احقاق حقوق ملّت ایران کار لازمی است، لیکن گشایش اقتصادی و بهبود معیشت و رفع معضلات کنونی جز با جدّی گرفتن و پیگیری همه‌‌جانبه‌ی اقتصاد مقاومتی میسّر نخواهد شـد. »

وی ادامه داد: سیاستهای ابلاغی برنامه ششم: اتکاء بر توانایی‌های انسانی و طبیعی و امکانات داخلی و فرصت‌های وسیع برآمده از زیرساخت‌های موجود در کشور و بهره‌گیری از مدیریت جهادی و روحیه‌ی انقلابی و تکیه بر اولویت‌های اساسی آمده در سیاست‌های کلی: «اصل 44»، «اقتصاد مقاومتی»، «علم و فناوری»، «نظام اداری» و «جمعیّت» و از همه بالاتر توکل به قدرت لایزال الهی می تواند ما را به رغم تمایل و اراده دشمنان عنود، با تحقق اهداف برنامه ششم در ارائه‌ی الگویی برآمده از تفکر اسلامی در زمینه‌ی پیشرفت، که به کلی مستقل از نظام سرمایه‌داری جهانی است، یاری رساند.

پرسش های اساسی

عضو هیأت علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با توجه به حصر اقتصادی به طرح سوالاتی در این زمینه پرداخت و گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی دشمن با ما وارد جنگ اقتصادی شده و ما را مورد حصر اقتصادی قرار داده و در سالهای 90 به بعد آن را تشدید کرده است در مقابل تهاجم اقتصادی چه باید کرد؟

تجربه تاریخی در مقابله با حصر اقتصادی چه می گوید؟

نبی مکرم اسلام در شعب ابی طالب و مدینه چه کرد؟

چه راهبردهایی برای برون رفت از مشکل ارائه شده است؟

امام راحل و مقام معظم رهبری برای برون رفت از مشکل چه راه حلی پیشنهاد داده اند؟

راهبردهای کلان در مقابل حصر اقتصادی

وی با اشاره به این که برخی عقیده دارند راهکار اساسی برای رفع تحریم ها است اظهار داشت: بر اساس این نظر كشورهايي كه از قدرت (نظامي اقتصادي و فرهنگي علمي بيشتري برخوردار هستند مي توانند در تنظيم قواعد حاكم بر نظام بين‌الملل نقش عمده‌اي ايفا نمايند. ساير بازيگران صحنه بين الملل، در صورت عدم تمكين به اين اصول با انزواي بين المللي، تحريمهاي اقتصادي و حتي تهاجم نظامي قدرتهاي برتر مواجه مي‌شوند.(مبانی برنامه چهارم توسعه، ص48)

رجایی تصریح کرد: رویکرد جهادی، دانش بنیان، فرصت ساز و مولد، پویا و پیشرو، درون‌زا ، برون‌گرا، انعطاف پذیر، عدالت محورو بومی است که ضمن مقاوم سازی اقتصاد در برابر تهدیدهای نظام سلطه از توان تقویت اقتصاد و تحقق پیشرفت جهشی جامعه اسلامی برخوردار است. 

دیدگاه گفتگو و تعامل

وی با اشاره به استدلال دیدگاه گفتگو و تعامل با آمریکا خاطرنشان کرد: امروزه بر همه مسئولين جمهوري اسلامي ايران اثبات شده كه كشورمان در تقابل با قدرت آمريكا و اسرائيل، با حالت انزوا و صرفاً متكي برخود، قادر نخواهد بود مسائلي از قبيل فقر، بيكاري، عدم توسعه، عدم توليد، عدم صادرات و... را حل نمايد. حل معظلات فوق در همه جهان با اتصال به اقتصاد جهاني و بهره برداري از سرمايه گذاري و تكنولوژي خارجي، مقدور و ممكن ميباشد. لذا اين عامل مهم در برنامه چهارم توسعه، بايستي به دقت مورد مداقه قرار گيرد و جايگاه آن به وضوح براي جهانيان و سرمايه گذاران خارجي روشن گردد.   (مبانی برنامه چهارم توسعه، ص:342و343)

وی ادامه داد: رئیس جمهور حسن روحانی اظهار می دارد: ما وقتی می‌گوییم باید تحریم‌های ظالمانه رفع شود بعضی‌ها چشمان‌شان زیاد نچرخد. تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند. آنها که ملت ما را تحریم کرده‌اند ظلم بزرگی مرتکب شده‌اند اما عده‌ای در داخل هم نمی‌دانستند تحریم چیست. (۱۸ خرداد ۱۳۹۴)

(اصلاح تعاملات و تقویت پیوند راهبردی با قدرتها)

رجایی به تبصره 29 پیش نویس برنامه ششم توسعه اشاره کرد و گفت: در تبصره 29 پیش نویس برنامه ششم توسعه: ... برای پشتیبانی تحقق اهداف برنامه ششم، تمامی دستگاه‌های تابعه قوای سه گانه کشور مکلفند  تمامی اقدامات خود در زمینه روابط خارجی را با هماهنگی وزارت امور خارجه انجام دهند. وزارت امور خارجه موظف است نسبت به اجرای موارد ذیل اقدام نمایند:

- طراحی و اجرای اقدامات اعتمادساز به کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی

- بازسازی و اصلاح تعاملات با قدرت‌های موثر جهانی

- تقویت دیپلماسی اقتصادی با تمرکز بر ورود به بازارهای جهانی برای صادرات کالا و خدمات فنی و مهندسی، تامین مالی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و دستیابی به فناوری‌های جدید

- به کارگیری ظرفیت‌های دیپلماسی رسمی و غیر رسمی در سطوح دو و چند جانبه

- مقابله با تروریسم و دفاع از حقوق بشر 

اولویتهای دولت (اصلاح تعاملات و تقویت پیوند راهبردی با قدرتها)

رجایی با اشاره به اولویت های دولت به تبیین تبصره 34 پیش نویس برنامة ششم توسعه پرداخت: به منظور اجرای بند 3 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و تحقق هدف کمی سهم 35 درصدی بهره ‌وری از رشد 8 درصدی اقتصاد در طول سال‌های برنامه:

1. تمام دستگاه‌ های اجرایی برای گسترش بهره‌ وری دانش بنیان، تمهیدات لازم را جهت تسهیل مشارکت فعالان اقتصادی کشور در زنجیره تولید بین‌المللی فراهم آورند. سازمان مکلف است طرح "ارتقای مشارکت فعالان اقتصادی در زنجیره تولید بین‌المللی"  را حداکثر تا پایان سال اول برنامه تدوین و پس از تصویب هیات وزیران، عملیاتی نماید.

اقتصاد مقاومتی درونزا یا برونزا؟

آیا زنجیره تولید بین الملل؛ جز به معنای «در چارچوب نقشی که استکبار در دهکده جهانی به ما می دهد» می باشد؟

به نظر می رسد این راهبرد درست نقطه مقابل راهبرد اقتصاد مقاومتی است.

. در راستای تقویت برونگرایی اقتصادی و تعامل فعال با اقتصاد جهانی:

تمامی دستگاه‌های اجرایی و فعالان اقتصادی موظفند همکاری لازم را در جهت ایجاد همسویی قوانین و مقررات بخش تجاری کشور با ضوابط سازمان تجارت جهانی (WTO) و آماده‌سازی و توانمندسازی ارکان اقتصادی کشور برای عضویت در سازمان تجارت جهانی داشته  باشند.

منظور از تعامل فعال با اقتصاد جهانی چیست؟ آِیا اهداف این سازمان ها و پیامدهای آن ها به دقت بررسی شده است.

تبصره  32 پیش نویس برنامه ششم توسعه: به منظور ساماندهی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و ایفای نقش موثر آنها در تحقق اهداف سند چشم‌انداز بیست ساله نظام، اعمال مدیریت یکپارچه و ایجاد رشد اقتصادی مناسب در این مناطق، هم پیوندی و تعامل اثرگذار اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی  و ارائه الگوی توسعه ملی در بخش‌های مختلف:

1. مدیران عامل سازمان‌های مناطق آزاد به نمایندگی از طرف دولت، بالاترین مقام منطقه محسوب می‌شوند و مسئولیت نظارت و هماهنگی در چگونگی انجام وظایف، اختیارات و مسئولیت‌های دستگاه‌های اجرایی دولتی مستقر در این مناطق به استثناء نهادهای دفاعی و امنیتی در حوزه عمل مناطق آزاد را در چارچوب سیاست‌های دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد عهده‌دار می‌باشند. سازمان‌های مناطق آزاد براساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی و اصلاحات بعدی آن و سایر قوانین مرتبط اداره می‌شوند.

الف- واگذاری وظایف، اختیارات و مسئولیت‌ های دستگاه‌ های تحت نظر مقام معظم رهبری با موافقت ایشان صورت می‌پذیرد 

تغییر وضع موجود و پذیرش نظم جهانی:

 پس از انقلاب انتطار مي‌رفت ايران بتواند تعامل سازنده اي با محيط بين المللي داشته باشد. ولي به لحاظ ساختار جمعيتي و غلبه نفوذ فرهنگي نامناسب براي بازيگري، پايگاه فني – اقتصادي ايران به تركيه، تجاري – ترانزيتي به امارات متحده عربي، پيشتازي مسائل ديني به عربستان و منزلت نظامي، به پاكستان منتقل شد. ايران ذاتاً بايد طرفدار تغيير وضع موجود خود در قالب حفظ وضع موجود بين المللي باشد. تعارض گري ستيزجويانه به انحطاط ايران دامن خواهد زد. (ص:339) .

دیدگاه اقتصاد مقاومتی

استدلال

در منطقه غرب آسیا، کشور عزیز ایران، گل منطقه است؛ اولاً از لحاظ جایگاه راهبردی و موقعیت استراتژیکی یک کشور بی‌نظیر است؛ از لحاظ منابع نفت و گاز در هم منطقه و با یک نگاه نسبت به همه دنیا امتیاز دارد. غیر از نفت و گاز، منابع دیگری هم دارد. این گل منطقه یک روزی یک جا در قبضه کامل آمریکا بود. هر کاری می‌خواستند، را انجام می‌دادند؛ غارت می‌کردند ثروت‌ها را و همه کارهایی که یک دولت مستکبر با یک کشور ضعیف انجام می‌دهد را اینها با ما انجام دادند. اینجا را در پنجه اقتدار خود داشتند اما انقلاب اسلامی این کشور را از پنجه آنها بیرون کشاند.   (پیام نوروزی 95)

اگر به توفيق الهى و با اراده و عزم راسخِ ملت و با تلاش مسئولان، ما بتوانيم مسئله ‏توليد داخلى را آن چنان كه شايسته‏ آن است، رونق ببخشيم و پيش ببريم، بدون ترديد بخش عمده‏اى از تلاش هاى دشمن ناكام خواهد ماند.

اگر ما توانستيم توليد داخلى را رونق ببخشيم، مسئله‌ى تورم حل خواهد شد؛ مسئله‌ى اشتغال حل خواهد شد؛ اقتصاد داخلى به معناى حقيقى كلمه استحكام پيدا خواهد كرد. اينجاست كه دشمن با مشاهده اين وضعيت، مأيوس و نا اميد خواهد شد. وقتى دشمن مأيوس شد، تلاش دشمن، توطئه دشمن، كيد دشمن هم تمام خواهد شد.

حجت الاسلام رجایی با توجه به نامگذاری سال های اخیر از سوی مقام معظم رهبری که ناظر به اهمیت مسئله اقتصاد در کشورمان دارد، آنها را برشمرد:

سال نوآوری و شکوفایی( سال 1387 )

سال اصلاح الگوی مصرف ( سال 1388 )

سال همت مضاعف، کار مضاعف ( سال 1389 )

سال جهاد اقتصادی ( سال 1390 )

سال حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی ( سال 1391 )

سال حماسه سیاسی ، حماسه اقتصادی ( سال 1392 )

فرصت ساز و مولد

تعریف اقتصاد مقاومتی: اقتصاد مقاومتی، اقتصادی برآمده از فرهنگ اسلامی و انقلابی, الگویی الهام گرفته از مکتب اقتصادی اسلام، مردمی با رویکرد جهادی، دانش بنیان، فرصت ساز و مولد، پویا و پیشرو، درون‌زا، برون‌گرا، انعطاف پذیر و عدالت بنیان است. که ضمن مقاوم سازی اقتصاد در برابر تهدیدهای نظام سلطه از توان لازم برای تحقق پیشرفت جامعه اسلامی برخوردار است.

ارتقای بهره وری

مقایسه عملکرد تولید کنندگان نمونه با متوسط تولید کشور و جهان (سال زراعی 90-1389 )

در حوزه کشاورزی بین عملکرد متوسط کشوری و تولید کنندگان نمونه تفاوت معنا داری وجود دارد،علیرغم این که مقایسه عملکرد نمونه با متوسط جهان نشان دهنده ظرفیت و توان بالای کشور در این حوزه می باشد که در صورت بهره برداری بهینه به نتیجه مطلوب خواهد رسید

در محصولات باغی تفاوت موجود بین میانگین عملکرد  و عملکرد تولیدی توسط کشاورزان نمونه به مراتب سنگین تر می باشد. مثلا کشاورز پسته کار نمونه ما تولیدی حدود13 برابر میانگین کشور دارد و باغدار سیب بیش از 7 برابر میانگین تولید دارد.