دومین پیش نشست همایش علمی علم اجتماعی مسلمین با عنوان «نظریه جامعه شناسی مسلمین: مبادله کارکردی» در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد. 

به گزارش مرکز خبر و اطلاع رسانی روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) دومین پیش نشست همایش ملی علم اجتماعی مسلمین با عنوان «نظریه جامعه شناسی مسلمین: مبادله کارکردی» در سالن اندیشه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و با حضور و سخنرانی استاد محترم حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر غلامرضا اورعی روز شنبه 11/11/93 از ساعت 10 صبح برگزار شد.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر غلامرضا اورعی سخنرانی خود را با ارائه گزارشی از استنباط تئوریک از بعضی تحلیل هایی که در متون دین آمده چند وجه اجتماعی دارند؛ارائه کرد و به بعضی از تحلیل‌هایی که متفکرین مسلمان ارائه کرده‌اند اشاره نمود و برای استنباط آن بخشی از خطبه 216 نهج‌البلاغه را بیان کرد.

قریب به این مضمون از خطبه 216 نهج البلاغه:

«خداوند حقوقی را برای انسانها نسبت به هم قرارداد و این حقوق را در توازن قرار داد.

تکلیف متناظر با حقوق قرارداده می شود، و یکی از آن مهمترین حقوق ، حق والی بر مردم و بالعکس است.

اگر این حقوق رعایت شود حق میان آن دو عزیز می شود.»

این حق و تکلیف ها ( هنجارها) متوازن اند.

اورعی تصریح کرد: صورت قضیه ی استخراج شده از این خطبه ی گران سنگ به این صورت است: توافقاتی در میان است، این توافق متوازن صورت می گیرد. عمل به این هنجارها به صورت مستمر اثری بالاتر در سطح کلان پدید می آورد که عزت و احترام قانون است.

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد برای تبیین مسئله و موضوع به ذکر مثال دیگری پرداخت: فرض بگیریم که اول دنیایی بوده و انسانهایی بوده اند و علم اندک بوده و استنباط ها بر اساس مشاهدات بوده و اینها بر اساس مشاهدات دیده اند که عده ای از حیوانات «زایا» هستند و عده ای «نازا» و این انسانها خود را در مواجهه با خطراتی می یافتند که مرگ و ... را در پی دارد ، و می بینند که تنها راه بقا و حفظ امنیت شان تولید مثل و افزایش گروه است، در این میان که امنیت ارزش است، و راه امنیت، زایش است پس زنان زایا که این نیاز را تامین می کنند ارزش می یابند. یعنی به تبع امنیت ابزار آن یعنی تولید مثل و به تبع زن به عنوان عامل تولید مثل.

وی در ادامه اظهار داشت: بعد در مقایسه کشف کردند که مردها هم در زایش شریک اند و لذا شریک در آن ارزش هم هستند و طبیعتا برای آن مرد مهم است که این فرزند متصل به او باشد چون اتصال فرزند به زن بسیار مشخص است اما از مرد به طور طبیعی منفصل است مگر اینکه مقدماتش رعایت شود و اتصالش حفظ شود یعنی زن با کسی جز آن مرد ارتباطی نداشته باشد.

پس این انحصار با قراردادی مابین مرد و زن تضمین می شود .

دکتر اورعی در ادامه افزود: به تبع این قرار داد و با توجه به این که این قرارداد برای زن محدودیت می آورد و منافع آن برای مرد است گی می بایست برای توازن آن مرد هم تعهد و مسئولیتی را به عهده بگیرد، لذا مرد که می بیند برای زن با وجود فرزند و انحصار ارتباط تامین معاش سخت می شود، معاش زن و حضانت و پرورش بچه را به عهده می گیرد.

وی ادامه داد: خب اگر مرد نان آور باشد و مطیع هم باشد نتیجه ی آن بردگی است، پس به نوعی اقتدار و تصمیم گیری هم در کنار وظایف برای او همراه می شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر اورعی به سه سطح خرد، میانی و کلان به عنوان نتیجه اشاره کرد و گفت: در سطح خرد: طبق مبادی حکمتی که انسانها به آن عمل می کنند و بر اساس نیاز انسانها به یکدیگر دست به مبادله ای می زنند که یک طرفه هم نباشد و این مبادله نرخ خاص خود را دارد.«تامین معاش و ارتباط منحصر»

در سطح میانی: این عدالت و انصاف در مبادله و عمل مستمر به این هنجار صورت می گیرد.

در سطح کلان: نظام خویشاوندی پیش می آید و اثر کارکردی آن شفافیت نسب می شود.

وی در پایان تاکید کرد: پس اگر چارچوب نظری برای تحلیلهای اجتماعی از آراء متفکرین مسلمان بخواهیم در نظر بگیریم پارادیم مبادله در قرآن کریم هست و شکل مورد قبول عمل برای انسانها پدید می آورد.