استاد تفسير حوزه علميه قم اظهار داشت: هر چند که تمايل انسان به دانستن و کسب علم، يک امر فطري است، اما بايد توجه داشت که بر اساس بينش اسلامي، کسب علم، مطلوب غايي و نهايي نيست. آن‌چه مطلوب نهايي است، قرب انسان به خداوند متعال است.

به گزارش مرکز خبر و اطلاع رسانی روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به نقل از پايگاه اطلاع رساني آثار حضرت آيت‌الله مصباح يزدي، رئيس مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) در مراسم تجليل از پژوهشگران برتر اين مؤسسه، ضمن تقدير از پژوهشگران اظهار داشت: بحمد الله امروزه امکانات زيادي براي تحقيق و پژوهش وجود دارد، به گونه‌اي که زماني حتي قابل تصور نبود که تحقيقاتي در اين سطوح در حوزه علميه و اين مؤسسه با چنين امکاناتي انجام شود که البته اين‌ها همه نعمت الهي هستند.

آيت‌الله مصباح يزدي با اشاره به اين‌که جنود الهي که مؤمنان را ياري مي‌کنند، منحصر در مؤمنين و صالحين نيست، اظهار داشت: به هر حال امروز آن چنان برکت‌هاي الهي براي محققان فراهم شده است که قابل احصاء و دسته بندي نيست.

وي در ادامه با اشاره به اين‌که يک سلسله ارزش‌هايي در جامعه مطرح است که اصلي و ذاتي تلقي مي‌شوند، ادامه داد: يکي از اين ارزش‌ها علم است که داراي ارزش ذاتي تلقي مي‌شود. البته دامنه علم به قدري وسيع است که حتي فکر اين مسأله که يک انسان معمولي يافت شود که بتواند بر همه دانستني‌هاي موجود در اين زمان، احاطه پيدا کند، غير منطقي است.

استاد فلسفه و تفسير قرآن کريم حوزه علميه قم با اشاره به رشد علم اظهار داشت: در گذشته علوم شش دسته بوده‌اند، در حالي که امروز، هر يک از آن‌ها ده‌ها بلکه صدها رشته علمي شده‌اند و همه روزه نيز بر دامنه آن‌ها افزوده مي‌شود؛ لذا رشد علم با زمان گذشته قابل مقايسه نيست.

وي ادامه داد: البته علمي که مورد تأکيد است تنها به معناي فراگرفتن آن‌چه ديگران بيان کرده‌اند، نيست، بلکه آن‌چه مطلوب است رشد دادن علم به وسيله توليد آن از طريق پژوهش‌ها و کشف مجهولات است.

رئيس مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) خاطر نشان کرد: همان گونه که دامنه علم به قدري گسترش يافته که احاطه براي آن ها، بر هيچ انسان متعارفي ممکن نيست، ناچار براي علم‌آموزي و به طريق اولي در پژوهش هم بايد رشته‌هاي محدودي انتخاب شود؛ چون پژوهش و توليد علم حتي دشوار‌تر از از فراگرفتن علم است.

وي با اشاره به اين‌که در بسياري از مواقع رشته انتخابي براي علم اندوزي و تحقيق نه بر اساس يک معيار صحيح بلکه به صورت اتفاقي است، خاطر نشان کرد: گاهي فردي کنکور داده و چند رشته را که احتمال قبولي در آن مي‌دهد، انتخاب نموده است. لذا معيار او براي انتخاب رشته، پذيرش براي تحصيل است.

آيت‌الله مصباح يزدي خاطر نشان کرد: طبعا همين مسأله در پژوهش نيز جريان دارد و انتخاب موضوع در بسياري از پژوهش‌ها بر اساس منطق عقلاني نيست.

اين فيلسوف اسلامي ادامه داد: به فرض که بخواهيم پژوهش کنيم و همه رشته‌ها براي ما مساوي باشد، در اين صورت چه رشته‌اي را و بر اساس چه عواملي بايد انتخاب کنيم؟ اگر چنين فرضي تحقق يابد، در بسياري از موارد، مسأله اقتصادي بي‌اثر نيست. نيازمندي انسان و رسيدن به درآمد مشروع و معقول براي رفع نياز‌هاي مادي در ضمن پژوهش، مي‌تواند دليل انتخاب يک رشته براي آموزش و پژوهش باشد.

وي با بيان اين‌که کمتر يک معيار صحيح عقلاني براي انتخاب موضوع پژوهش بيان مي‌شود، به خاطرات خود و گفت و گو با برخي از دانشمندان اشاره کرده و اظهار داشت: بسياري از دانشمندان تمايل دارند در رشته‌هايي به پژوهش دست بزنند که کمتر در آن کار شده است تا توليد علم صورت گيرد؛ ولو آن که ضرورت چنداني نداشته باشد. در واقع علم را براي علم مي‌خواهند.

اين استاد تفسير حوزه علميه قم اظهار داشت: هر چند که تمايل انسان به دانستن و کسب علم، يک امر فطري است، اما بايد توجه داشت بر اساس بينش اسلامي، کسب علم، مطلوب غايي و نهايي نيست. همان گونه که گرسنگي نيز امري غريزي است، اما سير شدن با هر چيز و هر قيمتي، مطلوبيت ندارد. پس بايد توجه داشته باشيم که ما خواسته‌ها و نياز‌هاي بسياري داريم، اما همه آن‌ها مطوب نهايي نيستند، بلکه گاه مقدمه‌اي براي امور مهم تري هستند.

وي خاطر نشان کرد: در واقع نياز‌هاي مطلوب بشر به صورت يک هرمي ترسيم مي‌شود که در قاعده آن نياز‌هاي بسياري وجود دارند که در نوع خود مطلوب هستند، اما جنبه مقدمي براي دسته محدود تري از نياز‌ها دارند و آن دسته نيز مقدمه براي دسته محدود تري هستند و بالاخره در رأس آن هرم که في الواقع هدف غائي است، قرب به خداوند متعال و کمال انساني قرار دارد. در واقع همه نيازها و تمايلات و غرايز، مقدمه براي رسيدن به قرب خداوند هستند.

آيت‌الله مصباح يزدي ادامه داد: از آن‌جا که خدواند متعال همه نعمت‌ها را براي يک نفر نيافريده است و دوست دارد که ديگران نيز به سوي او حرکت کنند، کمک کردن به ديگران و ايجاد جامعه صالح و رفع نياز‌هاي مادي مردم براي فراهم شدن زمينه جهت رشد معنوي آن‌ها نيز ارزشمند مي‌شود.

وي خاطر نشان کرد: در سايه چنين تفکر نظام مندي، خيلي از مسائل حل مي‌شود، از مسائل اجتماعي و اقتصادي گرفته تا فرهنگي، سياسي و ساير امور همه جاي خود را پيدا مي‌کنند.

استاد اخلاق حوزه علميه با اشاره به لزوم اخلاص در عمل اظهار داشت: علم و فراهم کردن زمينه براي رسيدن ديگران به هدف غايي حسن فعلي دارد، اما بايد حسن فاعلي نيز وجود داشته باشد تا براي خود فرد نيز تعالي‌بخش باشد که اين حسن فاعلي به نيت فرد بستگي دارد.

وي خطاب به پژوهشگران اظهار داشت: لذا در پژوهش‌ها نيز بايد همين نظام را در نظر بگيريم. به اين فکر کنيم که چنين پژوهشي در رشد خودم و جامعه، مسلمانان و همه انسان ها- آن هم نه در اين زمان بلکه در زمان‌هاي آينده – اثري دارد يا خير؟ لذا پژوهش براي پژوهش نيست، پژوهش براي فراهم کردن زمينه جهت رشد انسان هاست.

رئيس مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) با تأکيد بر اين‌که در انتخاب موضوع پژوهش بايد به نياز جامعه انساني تا روز قيامت توجه داشت، ادامه داد: با توجه به اين امر بايد ديد پژوهش در کدام زمينه ضروري‌تر است و « من به الکفايه » در آن وجود ندارد. اگر هنوز نياز است به همان موضوع پرداخته شود و اگر به اندازه کفايت افرادي فعاليت مي‌کنند، در موضوع ديگري که لازم است، ورود کند. لذا بايد با توجه به نياز‌هاي ضروري، جاي خالي را پر کرد ولو ظاهرا، کار بسيار سطح پاييني باشد.

در ادامه اين مراسم، با حضور علامه مصباح يزدي، از پژوهشگران برتر مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) تجليل به عمل آمد.

گفتني است همايش تجليل از پژوهشگران برتر پنج شنبه هجدهم دي ماه سال جاري در سالن همايش‌هاي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) برگزار شد.