مصطفي كريمي

چكيده

به دنبال سيطره انسان‌مداري بر مناسبات اخلاقي و اجتماعي بسيار از جوامع امروز، پرسش‌هاي جديدي فراروي دين‌پژوهان و دينداران رخ نموده است. به‌رغم تلاش در خور عالمان ديني در پاسخگويي بدان‌ها، همچنان مجال پژوهش باقي است.  از آن شمار پرسش از «قلمرو شناسي دين» است كه با نگاهي نو در محافل ديني و علمي كشورمان مطرح شده و در كشاكش ديدگاه‌هاي گوناگون گرفتار آمده است.  

در اين پايان نامه نگارنده، پاسخ قرآن را در برابر اين پرسش جستجو كرده است. نگاشته حاضر در سه بخش و خاتمه با اين مباحث تدوين شده است: فصل اول از بخش نخست کلياتي مانند  اهداف، سؤالهاي تحقيق، مفروضات بحث، پيشينه مسأله ، فوايد و ضرورت بحث و روشهاي كشف قلمرو دين آورده است. فصل دوم اين بخش مفهوم و مراد از دين و فرق آن با تدين و شريعت ملت و مراتب و منابع دين را بيان مي کند. فصل نخست از بخش دوم عدم كفايت روش هاي بيرون ديني مانند روش انتظار بشر از دين و روش بسط تجربه تاريخي دين در کشف قلمرو دين و نياز به قرآن در قلمرو شناسي را ثابت کرده است. فصل دوم اين بخش معلوم مي‌دارد که مي‌توان قلمرو اسلام را ازمتون ديني فهميد و اين فهم حجت است. فصل اول از بخش سوم با اشاره به جهاني و جاودانه  و کامل بودن اسلام  و جامعيّت قرآن، گستردگي قلمرو اسلام را اثبات کرده است. فصل دوم اين بخش با استفاده از آيات قلمرو رسالت انبياي الهي شامل سه بعد معرفتي، گرايشي و عملي انسان معرفي مي‌کند. نتيجه بحث کتاب اين است که قلمرو اسلام منحصر در امور اخروي منحصر نبوده و شامل روابط چهارگانه انسان: با خدا، خود، انسانها و طبيعت اطراف انساني مي شود، پس بايد عالمان متديّن در تحقيق از نيازهاي انسان، به متون اسلام يعني قرآن كريم و روايات مراجعه كنند و دين داران نيز به آنچه درآندو آمده، ملتزم باشند.

دانشنامه: كارشناسي ارشد

سال تحصيلي: 1380

راهنما: صادق لاريجاني

مشاور: محمود رجبي