به گزارش مرکز خبر روابط عمومي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) پیش نشست تخصصی بررسی سیاست‌های جمعیتی از منظر اسلام از سلسله همایش‌های ملی تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه، چهارشنبه 16 اسفندماه 1391 با حضور حجج اسلام دکتر میرصالح حسینی و دکتر محمدرضا ضميري که از اساتيد و فارغ‌التحصيلان مؤسسه مي‌باشد، برگزار شد. بخشی از گزارش این نشست در ذیل آمده است.

دکتر حسینی: سیاست جمعیتی در اسلام به زمان‌ها و مکان‌ها بستگی دارد.
پیش نشست تخصصی بررسی سیاست‌های جمعیتی از منظر اسلام از سلسله همایش‌های ملی تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه به همت اداره همایش‌ها و نشست‌های علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی مورخ شانزدهم اسفندماه 1391 در تالار اندیشه این موسسه برگزار شد. حجت الاسلام و المسلمین دکتر میرصالح حسینی از اساتید در رشته جامعه‌شناسي مؤسسه امام خميني(ره) و عضو کمیته علمی همایش و حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدرضا ضمیری از اساتید مؤسسه از سخنرانان این جلسه بودند. همچنین عده‌ای از طلاب و محققان حوزه علمیه حضور داشتند.
دکتر حسینی گفت: به مجموعه اصول، تدابیر و مقرراتی در خصوص جمعیت یک جامعه که از سوی دولت ارائه می‌شود سیاست‌های جمعیتی می‌گویند.
بنابر نظر وی، مؤلفه‌هایی همچون ساختار جمعیت، اندازه جمعیت، مهاجرت، آمار باروری، مرگ و میر، اشتغال و ... تحت تأثیر جمعیت قرار می‌گیرند.
استاد حوزه در ادامه گفت: سیر تاریخی نشان می‌دهد که در دوره باستان، مردم از طرف دولت‌ها به توالد و تکثیر نسل تشویق می‌شدند؛ اما در قرن 17 و 18 به دنبال انقلاب فرانسه این سیاست‌ها به سمت کاهش جمعیت رو آورد و پس از آن در اوایل قرن 20 و به دنبال نظریه کشیش انگلیسی، مالتوس، نظریه کاهش جمعیت به کشورهای پروتستان‌نشین سرایت کرد.
وی در ادامه سیاست‌های جمعیتی را از دو منظر کمی و کیفی قابل بررسی دانست و گفت: این سیاست‌ها از منظر کمی به دو نظر کاهش و افزایش جمعیت اشاره دارند. اما از منظر کیفی دو نظر وجود دارد. یک نظر اشاره به بهداشت نژادی و طراحی و معرفی قوم برتر می‌پردازد. اما نظریه دیگر به ارتقاء کیفی به لحاظ تربیت اشاره دارد.
عضو کمیته علمی همایش ملی تغییرات جمعیتی با طراحی سوالی بحث را ادامه داد و گفت: سیاست‌های جمعیتی در اسلام با توجه به چه مبانی طراحی شده است؟ اساساً آیا این سیاست‌ها مطلق است یا عواملی در انعطاف‌پذیری این سیاست‌ها دخالت دارند؟ به نظر می‌رسد در نظام ولایی با توجه به فقه پویای شیعه، می‌توان زمان و مکان را دو مکانیزم مهم در تغییر این سیاست‌ها قلمداد کرد.
در ایران در برهه‌ای از زمان بخاطر عدم وجود بهداشت و سوء تغذیه، شيوع بيماري و مرگ‌ومير کودکان و عوامل دیگر، جنین تعداد زیادی از زنان باردار سقط می‌شدند. در آنجا بود که علما فتوا به کنترل جمعیت دادند. در پی این فتوا در کشور یک شتابزدگی در عرصه رسانه رخ داد که منجر شد به اینکه در نظر مردم، به کاهش جمعیت فتوا داده‌اند.
دکتر حسینی در ادامه به پیامدهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کاهش جمعیت اشاره کرده و گفت: از پیامدهای منفی کاهش جمعیت می‌توان به کاهش صله رحم، کاهش جمعیت نروی جوان و نیروی کار، نزاع جنسی، سالخوردگی جمعیت، قوم‌گرایی، دخالت بیگانگان، کاهش مشارکت سیاسی مردم در جامعه، عقب افتادن اقتصاد، تغییر سبک زندگی و طبقاتی شدن جامعه اشاره کرد.
دکتر ضمیری: آنچه ما به آن اعتقاد داریم، توازن جمعیت با توجه به امکانات و ظرفیت یک جامعه است.
در ادامه این نشست دکتر ضمیری سیاست‌های جمعیتی را ازدو دیدگاه بشری و تجربی بررسی کرده و اظهار داشت: به لحاظ بشری می‌یابیم هرچه جمعیت بیشتر باشد تولید بیشتر شده و اقتصاد رونق پیدا می‌کند مثل کشور چین. به لحاظ تجربی هم می‌توان جمهوری اسلامی را مثال زد. چراکه اول انقلاب با 25 میلیون جمعیت امکانات و رشد اقتصادی و علمی بسیار پایین بود اما اکنون با 75 میلیون جمعیت امکانات و رشد اقتصادی و علمی به اوج خود رسیده است. بنابراین اگر حکومت برای رشد جمعیت برنامه‌ای تنظیم شده داشته باشد در این زمینه‌ها موفق خواهد شد.
به طور کلی این سلسله پیش نشست‌ها در چهار محور باید بحث شود. افزایش یا کاهش سیاست‌های حجمی؛ کیفیت جمعیت به لحاظ سواد، ازدواج و ...؛ انتقال و مهاجرت جمعیت چه داخلی و چه خارجی و نهایتاً توزیع منطقی جغرافیای جمعیتی. که در این پیش نشست، محور اول مورد بررسی قرار می‌گیرد.
این استاد حوزه در ادامه به چهار نظریه در رابطه با کمیت جمعیت پرداخت و گفت: بعضی از دولت‌مردان طرفدار افزایش جمعیت، بعضی دیگر طرفدار کاهش جمعیت، بعضی طرفدار جمعیت ثابت و نهایتاً بعضی دیگر از افراد طرفدار نظریه جمعیت متناسب و متوازن هستند. آنچه ما به آن اعتقاد داریم، توازن جمعیت با توجه به امکانات و ظرفیت یک جامعه است.
مناسب‌ترین نظر، نظریه اخیر است چرا که جامعه باید دارای جمعیت متناسب باشد؛ از طرفی رشد سرانه جمعیت تحت تأثیر رشد جمعیت است؛ و بسیاری از متفکرین مثل افلاطون، ارسطو، فارابی و... به این نظریه قائل بوده‌اند؛ و نهایتاً هدف سیاست جمعیتی بر خلاف گذشته، افزایش یا کاهش نیست بلکه تعادل است.
رهبر معظم انقلاب در بیاناتی بر افزایش جمعیت تأکید کردند. بخاطر همین است که اکنون با توجه به نظریه توازن و تناسب و در نظر گرفتن وضع موجود جامعه، ما به افزایش جمعیت قائل هستیم.
دکتر ضميري در ادامه با توجه به آيات قرآن کريم و روايات گفت: کاهش جمعيت با اعتقاد به رازقيت خدا سازگاري ندارد و آيات زيادي در قرآن درباره‌ي ازدواج و فرزندآوري افزايش جمعيت وجود دارد و هلاکت نسل حرام شمرده شده است.
وي افزود: از حضرت آدم(ع) و حوا مردان و زنان زيادي به‌وجود آمده‌اند و به آيات ديگري در قرآن در زمينه افزايش جمعيت اشاره کرد.
وي در پايان خاطرنشان کرد از متون ديني استحباب در افزايش جمعيت فهميده مي‌شود و به عبارت ديگر در اسلام به کاهش جمعيت تصريح نشده است.
در ادامه مباحث با اشاره به آياتي از قرآن کريم گفت: از متون ديني استحباب در افزايش جمعيت فهميده مي‌شود.
در پایان دکتر ضمیری راهکارهایی را برای رشد و افزایش جمعیت ارائه کرد که از مهم‌ترین آن می‌توان به راهکارهای فرهنگی از قبیل ساخت فیلم‌های جذاب، سخنرانی چهره‌های محبوب دینی و ائمه جماعات، گزارش از خانواده‌های پر جمعیت و موفق، گفتگوهای علمی، اعطای تسهیلات و وام‌های مناسب به پدران و مادرانی که جمعیت خانواده را افزایش می‌دهند، تدوین کتب درسی و ارائه احادیث اشاره کرد.