اگر حوزه متصدی عرفان نشود، ممکن است این رشته در بیرون و به دور از نظارت‌های اعتدالی حوزه، آسیب‌ ببیند

به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، همزمان با کسب رتبه علمی پژوهشی نشریه «انوار معرفت»، حجت الاسلام دکتر علیرضا کرمانی،‌ مدیر مسئول نشریه در گفت وگو با قبس (پایگاه اطلاع رسانی روابط عمومی مؤسسه) به بیان هدف از انتشار این نشریه پرداخت و به سوالاتی درباره این نشریه پاسخ گفت.

عرفان در حوزه علمیه چه جایگاهی دارد؟

عرفان یا بهتر بگویم علم عرفان متصدی بیان حقایق باطنیِ عالم تکوین، دین و انسان است؛  البته عارفان معتقدند که باطن از ظاهر جدا نیست و اگر چه همت خود را در تبیین حقایق باطنی صرف می‌کنند اما بر آنند که باطن بدون ظاهر و ظاهر بدون باطن معنا ندارد. حقیقت آن است که چنین علمی که به هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و شناخت دین می‌پردازد، اصالتاً علمی حوزوی است و از ابتدا و هم اکنون اکثر بزرگان این حوزه‌ی علمی، از اعاظم حوزوی بوده‌اند. حضور عرفان در حوزه‌ی علمیه، علاوه بر اینکه موجب اعتدال در مباحث حوزوی است، موجب اعتدال در خود عرفان نیز می‌‌باشد. عرفانی که در کنار خود، فقه و اصول و تفسیر را دارد از بسیاری از آسیب‌ها محفوظ خواهد بود. چه اینکه فقه و اصول و تفسیر نیز می‌توانند از دستاورد‌های عرفان و عارفان و همچنین فیلسوفان نیز بهره‌مند شوند. همچنین در این عصر که گاه آن را عصر معنویت می‌دانند، انسان‌ها، به ویژه در مغرب زمین، به جهت سرخوردگی از دستاوردهای عصر مدرن، به سوی عرفان و معنویت تمایل یافته اند و به جهت تضعیف دین که محصول برخورد نادرست کلیسا در قرون وسطای مسیحی بود، معنویت‌هایی تبلیغ می‌شود که نسبتی با دین ندارند و سکولار و چه بسا دین ستیز به شمار می‌روند. با این وصف یکی از وظایف حوزه و حوزویان آن است که در مقابله‌ای سلبی در مقام نقد این معنویت‌ها بر آیند و به نحوی اثباتی، معنویتی مطابق با اصول اسلامی را به عنوان جایگزین ارائه دهند که این امر هم جز از طریق معرفی عرفان اصیل اسلامی قابل وصول نیست.

مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در جهت تببین جایگاه عرفان در حوزه علمیه چه قدمی برداشته است؟

باید توجه داشت که اگر حوزه علمیه متصدی عرفان نشود، این رشته علمی بر زمین نمی‌ماند و در بیرون از حوزه و به دور از نظارت‌های اعتدالی حوزه، ممکن است آسیب‌هایی جبران ناپذیر به دنبال داشته باشد. مقام معظم رهبری بارها اشاره و تصریح داشته‌اند که علوم معقول اصالتاً علومی حوزوی هستند و ما نیز باید به این امر توجه ویژه داشته باشیم. بر همین اساس، موسسه‌ امام خمینی تحت اشراف علامه مصباح یزدی در سال 1388 با تشکیل گروه عرفان موافقت نمودند و گروه عرفان نیز به جهت پاسخ به چنین نیازهایی علاوه بر برگزاری دوره‌های آموزشی در مقاطع ارشد و اخیرا دکتری، اقدام به انتشار نشریه‌ای در حوزه عرفان اسلامی نیز داشته است.

معرفی اجمالی از نشریه «انوار معرفت» و قلمرو مقالات آن را بفرمایید؟

این دو فصل نامه که تا شماره 11 آن به اسم «حکمت عرفانی» و به صورت علمی تخصصی منتشر می‌شد، با دریافت رتبه علمی پژوهشی از شورای عالی حوزه علمیه قم از شماره 12 انشاء الله تحت عنوان «انوار معرفت» منتشر خواهد شد. قلمرو مقالات در این نشریه شامل عرفان نظری، عرفان عملی، عرفان ادبی، تاریخ عرفان اسلامی، عرفان سیاسی اجتماعی، معرفت‌شناسی عرفانی، فلسفه عرفان، نقد تصوف، نقد معنویت‌های نوپدید و ... می‌شود.

هدف از انتشار نشریه علمی پژوهشی«انوار معرفت» چیست؟

هدف از انتشار این نشریه‌ پاسخ به نیازهای علمی جامعه در حوزه عرفانی است. معتقدیم که نیاز‌های آدمی در نیاز‌های ظاهری خلاصه نمی‌شود بلکه نیاز به معنویت از یک سو و و نیاز به حل مسائل بنیادین با نظر به عمق و بنیاد حقایق از جمله نیاز‌های آدمی است. نشریاتی در زمینه‌ی کلام و فلسفه موجود است که به مباحث هستی‌شناسی و دین‌شناسی می‌پردازند، جا دارد که نظر عارفان مسلمان نیز در همین مباحث معرفی شده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد و این مهم را انشا الله در این نشریه دنبال می‌کنیم. همچنین معتقدیم که یکی از علومی که بسیار به تبیین مبانی اسلامی سازی علوم انسانی کمک می‌کند عرفان است. عرفان، علم در مورد وجود است با تمام مظاهر آن،‌ و البته دیگر علوم متصدی کشف و تبیین هر یک از این مظاهر هستند. با این وصف، عرفان قابلیت ارتباط با تمامی این علوم را دارد و با توجه به اینکه معتقد است همه این کثرات ظهوری به وحدتی باطنی ختم می‌شود که مبنای آن کثرات را تشکیل می‌دهد، می‌تواند در تبیین و تحلیل مبانی علوم انسانی بسیار کارآمد باشد.

اعضای هیئت تحریریه این نشریه را معرفی بفرمایید:

حجت الاسلام دکتر احمدحسین شریفی، سردبیر نشریه «انوار معرفت» را به عهده دارند و جناب آقای حمید خانی مدیر اجرایی آن می باشد و حجج اسلام علی امینی نژاد،‌ دکتر عسگری سلیمانی امیری،‌ دکتر احمدحسین شریفی، دکتر محمدعلی کرد فیروزجایی، دکتر‌ محمد فنایی اشکوری، دکتر محمد مهدی گرجیان،‌ دکتر محسن قمی و  این حقیر اعضای هیئت تحریریه نشریه علمی پژوهشی «انوار معرفت» می باشند.

در پایان اگر نکته است بفرمایید؟

جا دارد تشکر ویژه‌ای از شورای عالی حوزه و مدیر محترم حوزه علمیه مقدسه قم حضرت آیت الله اعرافی و همچنین شورای اعطای مجوزها و امتیازات علمی حوزه علمیه قم داشته باشم که با وسعت نظر و دقت و توجه به نیاز‌های علمی و فرهنگی جامعه اسلامی و حوزه علمیه قم، اقدام به تصویب رتبه این نشریه کرده‌اند. همچنین گروه عرفان مؤسسه امام خمینی (ره) و این نشریه شکل نمی‌گرفت اگر عنایت ویژه علامه مصباح یزدی دامت برکاته و هئیت رئیسه محترم مؤسسه امام خمینی نبود. لذا از ایشان تشکر ویژه دارم. البته مدیریت و هدایت گروه عرفان نیز بر عهده جناب استاد حجت الاسلام سید ید الله یزدان پناه است جا دارد در اینجا از ایشان و تمامی اعضای شورای علمی گروه عرفان هم که تا کنون و از این به بعد انشاء‌الله ما را در جهت ارزیابی مقالات کمک می‌کنند، کمال سپاس گذاری را داشته باشم. این نکته را هم عرض کنم که با توجه به اینکه طبق آیین‌نامه شورای عالی حوزه علمیه، نشریه علمی پژوهشی لازم است شصت درصد مقالات خود را از محققان و اساتید خارج از موسسه منتشر نماید، ما آمادگی آن را داریم که مقالات علمی پژوهشی تمامی صاحب‌نظران و اساتید به ویژه از خارج از مؤسسه را انتشار دهیم.