عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه نا پایان قرن پنجم هجری

محمد حسین فاریاب

مسئلة عصمت امام در عین حال كه از باورهای راستین و راسخ شیعة امامیه به شمار می‌­آید، امروزه به یكی از چالش‌انگيز‌ترین مباحث كلامی جامعه تبدیل شده است. این مسئله همان‌گونه كه قابلیت بحث كلامی دارد، به لحاظ پردازش تاریخی نیز از جذابیت­‌های ويژه‌اي برخوردار است؛ چنان‌كه حل شبهات تاریخی در این مسئله از راه كندوكاوهای تاریخی بر جاذبه­‌های آن افزوده است.

موضوع اين اثر آرا و انديشه‌هاي تاریخ تفكر شیعة امامیه در باب عصمت امام با رويكرد تاريخي است.

در قسمت مقدمه به مباحث مقدماتی از جمله تبیین واژگان كلیدی، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق و ... پرداخته شده است. فصل نخست، دربردارندة بررسی نظریات مسلمانانِ نخستین در باب مسئلة عصمت از طریق بازتاب آیات مربوط به عصمت و نیز روایات نبوی موجود در این باره و همچنین مراجعة مستقیم به كلمات مسلمانان صدر اسلام است كه از اعتقاد آنان به عصمت پیامبر اكرمˆ(صلي‌الله‌عليه‌وآله) پرده برمی­‌دارد.

در فصل دوم به نظریات شیعیان نخستین از دوران امیرالمؤمنین†(عليه‌السلام) تا دوران امام سجاد(عليه‌السلام) پرداخته و در این باره گزارشی از روایات امامان حاضر در این دوران و بازتاب آنها ارائه شده است و چنان‌كه روشن می­‌شود اگرچه وفاق چندانی در حوزة قلمرو عصمت دیده نمی­‌شود، اعتقاد به عصمت امامان(عليهم‌السلام) از گناه و نیز اشتباه در تبیین دین به‌خوبی قابل مشاهده است.

در فصل سوم تصویری جامع از نظریات شیعیان از مسئلة عصمت امام از زمان امامت امام باقر†(عليه‌السلام) تا پایان عصر غیبت صغرا ارائه شده است. در این دوران مسئلة عصمت با وجود امامین صادقین‡(عليهماالسلام) جایگاه خاصی يافت تا آنجا كه اصحاب امامان به ارائة برهان برای دفاع از  این آموزه اقدام می­‌كنند.

فصل چهارم واگویة باورهای محدثان جامعة شیعی تا پایان قرن پنجم بوده كه به رغم شبهات موجود در این باره، به‌حق باید محدثان را طرف‌دار آموزة عصمت دانست.

فصل پنجم به‌بيان اعتقادات متكلمان امامیه تا پایان قرن پنجم پرداخته است، كه در این زمينه، دفاع محكم متكلمان مكتب بغداد از این آموزه از نكات جالب  توجه به شمار می­‌آید؛ اگرچه در گسترة عصمت امام میان آنها وفاقی دیده نمی­‌شود.

در فصل ششم نیز به نتیجه­‌گیری و ارائة سیر تطور مسئله عصمت از ابتدا تا پایان قرن پنجم هجری پرداخته‌ شده است.

خريد الكترونيكي كتاب در Eshop.iki.ac.ir