رازقیت الهی و افزایش جمعیت

مبانی کلامی جمعیت

سيدمرتضی موسوی

سامان‌دهي جمعیت خانواده یکی از مسائل مهم اجتماعی است که امروزه سیاست‌گذاران جوامع مختلف، براساس مبانی و نظریه‌ها و اهداف خود، تدابیر جمعیتی مختلفی همچون افزایش جمعیت، ثبات جمعیت و حد متناسب جمعیت را اتخاذ، و سیاست‌های تشویقی و تنبیهی خود را مطابق با همان نظریات و اهداف اعمال می‌کنند. در یک جامعة توحیدی نیز که افراد آن به مبانی توحیدی و توحید افعالی و حاکمیت تدبیر الهی بر تدبیر انسانی و رابطة طولی بین‌ آن دو معتقدند، سامان‌دهي جمعیت خانواده، نیازمند تدبیری توحیدی است و شایسته نیست موحدان براساس مبانی و شاخصه‌های جوامع الحادی و غیرتوحیدی، جمعیت خانواده را سامان‌دهي کنند.

تحقیق حاضر، پژوهشی کلامي‌ـ کاربردی است تا براساس مبانی کلامی، و برداشت‌هایی کاربردی از آن، مسئلة جمعیت را در دو سطح خرد و کلان و با تکیه‌ بر حقایق توحیدی و اسلامی سامان‌دهي کند. محتواي این تحقیق مبتني بر مباحث توحید افعالی و سامان‌دهي جمعیت خانواده مي‌باشد. مباحث مربوط به توحید افعالی و اقسام آن، در کتب کلامی قدیم و جدید به صورت مبسوط و مفصل بررسي ‌شده است. اما بحث از سامان‌دهي و تنظیم جمعیت خانواده، در علم جمعیت‌شناسی و علوم مختلف مرتبط با آن ‌همچون روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، حقوق، اقتصاد، مردم‌شناسی، زیست‌شناسی، آمار، ریاضی و... جریان دارد.

مسئلة سامان‌دهي خانواده و ارتباط آن با معاش و اقتصاد، در عصر حاضر با پیچیدگی‌ها و دشواری‌هایی روبه‌رو شده و شبهات جدیدی دربارة رازقیت الهی به وجود آورده است؛ به‌گونه‌ای‌که به تغییر باور برخی از مؤمنان به رازقیت الهی منتهی شده و این تغییر باور، علايمش را در اموری همچون تغییر سبک زندگی و فرزندآوری نشان داده است. هرچند خداباوران جامعه، اصل رازقیت الهی را می‌پذیرند، در چیستی و چگونگی اعطاي روزی و گسترة آن با ابهاماتی مواجه‌اند و به درک صحیحی از رابطة رازقیت الهی با اسباب و عوامل طبیعی و انسانی آن نرسیده‌اند. ازاین‌رو باید براساس مبانی کلامی، حقیقت حیات توحیدی و صفات الهی به گونه‌اي تبیین شود که تحقق عملی آن در تمام ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرزندآوري و... امکان‌پذير، و از الحاد و التقاط مصون باشد. یک موحد باید بتواند با درک صحیح از مقتضای صفات الهی و رازقیت او، شئون مختلف زندگی خود، ازجمله شئون اقتصادی را مطابق با آن صفات تنظیم کند و فرزندآوري را جریانی طبیعی در فرایند زندگی تلقی نمايد و از افزايش فرزندان بر اثر ترس از فقر و نداري، خودداري نکند. با توجه به خلأهایی که در‌این‌باره وجود دارد، انجام یک تحقیق مستقل و ارائة تبیینی توحیدی از این مسئله ضرورت مي‌يابد.

در زمینة سامان‌دهي جمعیت خانواده و رابطة آن با تعالیم توحیدی، کتاب‌ها و مقالات متنوعی وجود دارند و هريک از زاویه‌ یا زوایای خاصی، به مسئلة جمعیت نگريسته‌اند. تفاوت‌های عمده و مشترک تمام این آثار با تحقیق ما در این است که اولاً بسیاری از این آثار با رویکردی فقهی یا تلفیقی از مباحث فقهی، اجتماعی، سیاسی نگاشته شده‌اند، ولی رویکرد اصلی تحقیق ما صرفاً کلامی است و گاهی به‌مناسبت، به برخی نکات سیاسی و اجتماعی نیز اشاره‌ای شده است؛ ثانیاً در شیوة ما، برای تحلیل رابطة تدبیر خدا با انسان، از مبانی کلامی استفاده شده، و مقتضای آن دسته از صفات فعلیة الهی که با سامان‌دهي جمعیت مرتبط است، مورد تحلیل قرار گرفته و به حل مشکلات نظری فراروی آن توجه شده است، اما چنین شيوه‌اي در دیگر پژوهش‌ها وجود ندارد؛ ثالثاً در برخی از این آثار، صفت رازقیت خدا و ارتباط آن با سامان‌دهي جمعیت به صورت کامل تحلیل نشده است؛ درحالی‌که رویکرد اصلی و صبغة غالب پژوهش ما، توجه به رازقیت الهی در موضوع جمعیت است؛ رابعاً در این تحقیقات، خلأ ارائة طرحی عملی و فراهم‌کنندة زمینه‌های اقتصادی افزایش جمعیت احساس می‌شود

فهرست عناوين فصل‌هاي كتاب

فصل اول: مفاهیم و کلیات

فصل دوم: صفات فعل الهی و سامان‌دهي جمعیت

فصل سوم: ربوبيت الهی و چالش‌های جمعیتی

فصل چهارم: تدابیر جمعیتی و توحید افعالی

خريد الكترونيكي كتاب در Eshop.iki.ac.ir