در اين شماره مي‌خوانيد:

3. نقد و بررسی پاسخ‌های فخر رازی به مسئله شرَ/ ص 47

محمد صمدپور آذر شربیاني

وجود شرور در جهان، از ديرباز موجب آزردگي انسان بوده و او را به تفکر دربارۀ اين موضوع و ارتباط آن با وجود خداوند واداشته است. پرسش اين است که اگر جهان داراي آفريننده‌اي با صفاتي همچون قدرت مطلق، علم مطلق و خيرخواه محض است، چگونه وجود شرور را اراده مي‌کند؟ آيا او از وجود شرور در دنيا و زندگي همراه با رنج و سختي موجودات بي‌خبر است؟ يا قدرتِ آفرينش جهاني خالي از شرور را ندارد؟ يا با وجود داشتن آگاهي و قدرت مطلق، به خاطر نداشتن خيرخواهي، شرور را ايجاد کرده است؟ در اين نوشتار، با دادن پاسخ منفي به سه پرسش اخير، دلايل وجود شرور در آفرینش جهان، با تکيه بر آرا و ديدگاه فخررازي تبيين مي‌شود.

کلیدواژه‌ها: شرور، وجود خداوند، علم مطلق، قدرت مطلق، خيرخواهي محض، فخر رازي.

4. بررسي برخي از آثار ايمان به خداوند / ص 69

اسماعیل علی‌خانی

از موضوعات مهم در اديان خدامحور، ايمان به خداوند است. اين موضوع داراي ابعاد گوناگوني همچون چيستي ايمان، مراتب ايمان و اسباب ايمان است.  همچنين اين مقوله با رويکردهاي مختلفي همچون رويکرد فلسفي، عرفاني، کلامي و وحياني قابل بررسي است. يکي از شاخه‌هاي اين موضوع، آثار درجات مختلف ايمان به خداست. پژوهش پيش‌رو، با رويکرد قرآني و روايي، ابعاد و آثار سه‌گانة بينشي، گرايشي و کنشيِ ايمان را بررسي کرده و به اين نتيجه رسيده است که ايمان به خداوند، باعث عمق‌بخشي بينش و معرفت مؤمن نسبت به حقايق عالم خواهد شد؛ يعني مؤمن درک خواهد کرد که او و همة عالم، عين تعلق و وابستگي به خداوند است. افزون‌براين، ايمان باعث شکوفايي و برآوردن گرايش‌ها و اميال اصيل انسان شده، کنش‌ها و خلقيات مؤمن را متحول مي‌کند؛ يعني سبب بروز ملکات و فضايل اخلاقي در مؤمن خواهد شد تا جايي‌که خليفگي خداوند در او تجلي مي‌يابد. هدف اين نوشتار، واکاوي موشکافانه درباره موضوعات مربوط به ايمان است.

کليدواژه‌ها: ايمان، بُعد بينشي، بُعد گرايشي، بُعد کنشي، مراتب ايمان.

5. بازنگاهی به موضوع رجعت از دیدگاه حکیمان معاصر / ص 95

محمدرضا گرگین

يكى از مباحث پيچيدۀ كلامى و حديثى، موضوع رجعت است. رجعت از وقايعى است كه پس از ظهور حضرت حجت (عجل‌الله تعال فرجه) و تشكيل حكومت شريفۀ وى اتفاق مى‏‌افتد و بنابر احاديث صحيح و ادعيۀ مأثور، مؤمنان خالص و كفار محض براي پاداش و عذاب دنيوى برانگيخته مى‏شوند. دربارۀ مدت و كيفيت اين واقعه و افراد محشور در آن اختلاف است.

هدف از پژوهش پیش‌رو، نقد و بررسی مسئلۀ رجعت از دیدگاه متأخران و پاسخ به شبهاتی است که دراين‌باره وارد شده است. این نوشتار، نخست درپي اثبات رجعت با ارائۀ دلایل عقلی است؛ سپس به بررسي عقلي ديدگاه‌هاي مربوط به مادی یا مثالی بودن بدن هنگام رجعت و دلايل آنها می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها: امکان عقلی رجعت، بدن مثالی، تعلیم همگانی، قسر دائمی و اکثری، معاد جسمانی، نفوس کلّیه

6. کاوشی وجودشناختی در باب وصف کلام الهی و اقسام آن و چگونگی دریافت آن از دیدگاه ملاصدرا / ص121

سيد محمدحسین میردامادی

بحث کلام الهی، پیشینه‌ای به بلندای تاریخ ادیان و بشریت دارد. در اسلام نیز متکلمان، کلام حق را به‌عنوان یکی از صفات او واکاوی کرده‌اند. اما این بررسی در نظام فلسفی ملاصدرا، عمیق‌تر شده و صبغۀ وجودی یافته است. ملاصدرا، از سویی، نگاهی معرفت‌شناسانه به هستی دارد و از سوی دیگر، نگاهی هستی‌شناسانه به معارف الهی دارد. به سخن دیگر، او میان هستی و هدایت‌های الهی جدایی نمی‌بیند. از ديدگاه صدرا عالم و مراتب آن، سراسر دلالت و آیه و به‌مثابه الفاظ انباشته از معنا هستند. این مقاله، ضمن تبیین حقیقت کلام الهی و کیفیت ادراک آن، به جوانب مختلف مسئله پرداخته و اقسام کلام الهی را از دیدگاه حکمت متعالیه بررسی می‌کند و حقیقت وجودی قرآن را به‌عنوان وجهه‌ای از کلام الهی در عالم دنیا مورد واکاوی قرار می‌دهد. همچنین بررسی رابطة کلام الهی و نحوة وجودی انسان و ارتقای وجودی او نیز از مباحث پیش‌رو در این نوشتار است.

کليدواژه‌ها: اقسام کلام الهی، چگونگی دریافت کلام الهی، کلام الهی، مراتب نزولی قرآن، ملاصدرا

گفتنی است معارف عقلي با شماره ثبت 5083/124 از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، دوفصلنامه‌اي علمي ـ ترويجي در زمينه بنيادي‌ترين مباحث علوم عقلي اسلامي (فلسفه، کلام، عرفان و...) متناسب با اهداف مركز پژوهشي دائرةالمعارف علوم عقلي اسلامي‌است.

  اين نشريه، با استناد به مصوبه 573 مورخ 1387/04/16  شوراي عالي حوزه‌هاي علميه و با توجه به ارزيابي کميسيون نشريات علمي حوزه، شوراي اعطاي مجوزها و امتيازهاي علمي در جلسه مورخ 1389/10/21  حائز رتبه علمي ـ ترويجي است.