شما اینجا هستید
انتشار کتاب «المعجم الموضوعي للعرفان»
به همت مرکز دایره المعارف علوم عقلی اسلامی کتاب المعجم الموضوعي للعرفان (فهرست تفصيلي مطالب پنج منبع مهم عرفاني به همراه لوح فشرده) منتشر شد
به گزارش مرکز خبر و اطلاع رسانی روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) کتاب «المعجم الموضوعي للعرفان» نمونه ديگري از مجموعه «فهرست تفصيلي مطالب» منابع علوم عقلي اسلامي است، که ويژه بخشي از منابع مهم عرفاني است؛ اين منابع عبارت‌اند از: تمهيد القواعد، جامع الأسرار و منبع الأنوار، شرح فصوص الحكم (الجندي)، شرح فصوص الحكم (القيصري)، شرح فصوص الحكم (الكاشاني) و مفتاح الغيب.
فهرست تفصیلی مطالب
تهيه فهرست‌هاي تفصيلي مطالب براي منابع، يکي ديگر از فعاليت‌هاي مرکز پژوهشي دائره المعارف علوم عقلي اسلامي در راستاي سرعت بخشي و آسان‌سازي دستيابي به محتواي منابع علوم عقلي اسلامي است.
فهرست تفصيلي عبارت است از پيام اصلي يک يا چند صفحه از کتاب، در يک عبارت کوتاه، جامع و گويا که مشتمل بر عناوين بخش‌ها، فصل‌ها و در مواردي زيرمجموعه‌هاي آنها است، به گونه‌اي كه در عين جامعيت و گويايي، به تفصيل چكيده و نمايه بر متن نيست و از عنوان فهرست به اصطلاح مرسوم آن تجاوز نمي‌كند اما از آن دقيق‌تر و كامل‌تر است.
ويژگي‌هاي فهرست تفصيلي مطالب
1. در اين فهرست، نظام منطقي مطالب از کلي به جزئي رعايت شده است به اين معنا که، تمام کتاب، داراي عنواني است که محتواي همة کتاب را به صورت کلي معرفي مي‌کند. و هر يک از بخش‌ها و فصل‌ها نيز داراي عنوان‌هاي جدا هستند که محتواي آنها را معرفي مي‌کنند و هر يک از مطالب مهم در فصل‌ها نيز جداگانه فهرست‌نويسي شده‌اند.
2. اين فهرست‌ها کاملاً محتوايي‌اند، يعني کوشش شده است تا با بهره‌گيري از اصطلاحات رايج علوم، محتواي مطالب در آنها معرفي شوند به‌گونه‌اي که پژوهشگران بتوانند با استفاده از فهرست‌ها به اطلاعات متن‌ها پي ببرند.
3. اين فهرست‌ها، از نظر شکل و چارچوب عبارت‌ها نيز داراي ويژگي‌هاي يکساني هستند که اين ويژگي‌ها، افزون بر هماهنگي فهرست‌ها، استفادة از آنها را نيز آسان‌تر و سريع‌تر کرده است. پاره‌اي از اين ويژگي‌ها عبارت‌اند از:
الف) تعداد کلمات به کار رفته در هر يک از فهرست‌ها کنترل شده و هماهنگ است.
ب) همه عبارت‌هاي فهرست‌ها، عبارت‌هاي غير تام هستند.
ج) کوشش شده است تا عبارت‌هاي فهرست‌ها چنان گويا، زيبا و کوتاه باشند که مخاطبان بتوانند با مراجعة به آنها به سرعت و آساني، به محتواي متن‌ها پي ببرند.
د) اصطلاحات به کار رفته در فهرست‌ها در عين هماهنگي با متن‌ها، اصطلاحاتي رايج، آشنا و کاربردي‌اند.
4. هر يک از اين فهرست‌ها، داراي چند نمايه ترکيبي‌اند؛ منظور از نمايه ترکيبي، عبارت‌هاي کوتاه (و تا حد امکان دو کلمه‌اي) است که يکي از کلمات آن معمولاً يک اصطلاح، نام يک عَلَم، فرقه يا ... است و کلمة ديگر، عبارتي توضيح‌دهنده است که گستره بحث دربارة واژه ديگر را مشخص مي‌کند.
5. نمايه‌ها، زير کليدواژه‌ها قرار مي‌گيرند؛ منظور از کليدواژه‌ها، واژه‌هاي پايه‌اي و اصطلاحات علوم هستند.
بنابراين، فهرست تفصيلي مطالب و نمايه‌ها که در اين مجموعه تهيه شده است شيوه‌اي نو در فهرست‌نويسي مطالب است که پيش از اين سابقه نداشته و داراي آثار ارزشمندي در امر پژوهش و تحقيق است.
شيوه بهره‌گيري از اين معجم موضوعي
براي دستيابي به نشاني محل درج مطلب در اين معجم چند راه وجود دارد. طبيعي‌ترين و دقيق‌ترين راه اين است كه برابر حروف الفبا، كليدي‌ترين واژه موردنظر جست‌وجو شود که در اين صورت، نمايه‌هاي تركيبي مرتبط با موضوع پژوهش زير آن کليدواژه يافت خواهد شد. آن‌گاه مي‌توان از ميان آنها، نمايه يا نمايه‌هاي موردنظر را برگزيد و پس از آن، از راه نمايه‌ها، فهرست‌هاي تفصيلي مربوط به آنها به‌دست خواهد آمد. با مطالعة آنها، معلوم مي‌شود كه آيا نشاني موردنظر، مطلبي متناسب با موضوع پژوهش دارد يا خير؟ در صورتي كه محتواي فهرست، بيانگر ارتباط متن با مطلب موردنظر باشد، پژوهش‌گر مي‌تواند به متن کتاب مراجعه کند.
اين شيوه، چند برابر فهرست‌هاي رايج، معجم‌هاي لفظي و نمايه‌هاي مفرد، بر سرعت جست‌وجو مي‌افزايد.
لوح فشرده همراه
«لوح فشردة همراه»، كه به اين کتاب، پيوست شده است و به همراه آن ارائه خواهد شد، تصوير نسخه خاصي از منابع پيش‌گفته را دربردارد كه استخراج فهرست‌ها و نمايه‌ها و ارجاع بر اساس آن نسخه بوده است. اين لوح فشرده براي کاربران، دو فايده دارد: اول آنکه، در صورت در دسترس نبودن اصل اين نسخه‌ها از منابع، مي‌توانند به آن مراجعه كنند؛ دوم آنكه، متن حروف‌چيني شده اين منابع در اين لوح فشرده، امکان جست‌وجوي لفظي ساده و پيشرفته را دارد.
قدر دانی مرکز دایره المعارف موسسه
اين مجموعه، چنان که از ويژگي‌هاي آن برمي‌آيد، دست‌آورد کوشش شماري از پژوهشگران علوم عقلي، متخصصان امور نرم‌افزاري و مديران اجرايي است كه هر كدام نقش ارزنده‌اي در پيدايش آن داشته‌اند که از همه آنها قدردانی می‌نماییم، به ويژه پژوهش‌گر ارجمند جناب حجتالاسلام و المسلمين آقاي احمد محمدي احمدآبادي كه با صرف چندين سال از بهار عمر خويش، بيشترين نقش را در فراهم ساختن اين مجموعه به عهده داشته و بخش عمده پروژه با مديريت مستقيم ايشان به انجام رسيده است.
همچنين جناب حجتالاسلام و المسلمين آقاي محمدباقر ملکيان، که چند سال مديريت گروه کتاب‌شناسي مرکز را بر عهده داشت و و جناب حجتالاسلام و المسلمين آقاي محمد ايزدي‌تبار در چهار سال گذشته مدير اين گروه بودند و در اصلاح و نهايي‌سازي فهرست‌ها و نمايه‌هاي منابع عرفاني نقش ارزنده‌اي داشت و اين فعاليت زير نظر آنها به پايان رسيده است و جناب حجتالاسلام و المسلمين آقاي محمد ميري نيز هماهنگ‌سازي نمايه‌هاي اين اثر را انجام داده است.
لینک ثابت خبر: qabas.iki.ac.ir/node/4899