پايگاه اطلاع رساني آثار حضرت الله آيت الله مصباح يزدي: رئيس موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) اظهار داشت: دفاع از هويت علمي اسلامي کشور تنها با طرح ريزي پايه‌هاي علمي بر مباني مستحکم ديني ممکن است.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني آثار حضرت الله آيت الله مصباح يزدي، هشتمين همايش وحدت حوزه و دانشگاه تحت عنوان «نقش علم ديني در تحول علوم انساني» به همت سازمان بسيج اساتيد استان قم و معاونت آموزش حوزه علميه قم و با حضور آيت‌الله مقتدايي مدير حوزه علميه قم، دکتر حداد عادل رئيس کميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي، دکتر صلاحي رئيس سازمان بسيج اساتيدکشور، حجت الاسلام موسي پور استاندار قم و اساتيد و فضلاي حوزه و دانشگاه در تالار همايش‌هاي موسسه امام خميني(ره) قم برگزار شد. علامه مصباح يزدي در اين همايش با اشاره به بحث علم ديني و نقش آن در علوم انساني در مجامع علمي کشور گفت: بعد از دوران رنسانس در اروپا تحولاتي جهاني در عرصه آموزش اتفاق افتاد که سبب شد بسياري از ارزش‌هاي علمي روز، جايگاه خود را از دست داده و ارزش‌هاي ديگري جايگزين آنها شود.
وي ادامه داد: اين موضوع سبب ايجاد تقابل و تعارض ميان علوم قديم (علوم ديني) و جديد (علوم تجربي) شد که تا مدت‌ها باعث بروز بحران فکري و مروج گرايش شک‌گرايي در قرون وسطي بود.
عضو مجلس خبرگان رهبري با اشاره به تلقي‌هاي نادرست از علم ديني در ميان انديشمندان حوزوي و دانشگاهي، از جامعه حوزوي و دانشگاهي کشور خواست تاريخچه و مباني پيدايش علوم جديد در اروپا و جهان را با دقت بررسي کنند تا بتوانند با موج علوم غربي مسلط بر فضاي علمي کشور مقابله کنند.

* علم کشف حقيقت است
استاد حوزه علميه قم با اشاره به ابهامات موجود در معناي علم ديني گفت: در تعاريف مصطلح امروزي در جوامع غربي، علم ديني در برابر علم دانشگاهي و مرادف با علوم قديم دانسته مي‌شود که با توجه به نام ديگر علوم دانشگاهي که علوم جديد است در واقع تقابل علم ديني و دانشگاهي تقابل علم جديد و قديم تصور مي‌شود.
عضو خبرگان رهبري افزود: متفکران غربي و طرفدارن آنها براي علوم به اصطلاح قديم جايگاهي قائل نيستند و معتقدند که تنها علوم جديد نتايج ارزشمندي براي بشر به همراه داشته‌اند.
آيت الله مصباح يزدي در تعريف صحيح از علم و دين، اظهار داشت: علم برابر با تجربه نيست بلکه علم آشنايي با تمام حقايق و به بيان ديگر کشف حقيقت است.
وي افزود: دين نيز در اصطلاح علماي اسلامي از سه عنصر اعتقاد به خدا، قيامت و رابطه وحياني ميان خدا و خلق تشکيل شده و به تمامي شئون زندگي انساني اعم از فردي و اجتماعي رنگ خدايي مي‌دهد،‌ سليقه‌اي و دلبخواهي نيست، و جدي‌ترين مسأله در زندگي بشر به شمار مي‌آيد.
* علم ديني علمي است که از منابع خاص ديني گرفته مي‌شود
استاد حوزه علميه قم بيان کرد: با توجه به تعاريف علم (کشف حقيقت) و دين (برنامه جامع فردي اجتماعي_ دنيوي اخروي) ترکيب علم ديني شکل مي‌گيرد.
عضو خبرگان رهبري با غيرمصطلح خواندن تعريف علم ديني به هرگونه کشف واقعيت، گفت: در تعريف صحيح علم ديني بايد شأن ذاتي دين و هدف اصلي آن حفظ شود که همانا بيان حقايقي است که دسترسي به آنها از راه‌هاي متعارف و عمومي فهم امکان‌پذير نيست.
وي ادامه داد: علم ديني تنها شامل معلوماتي مي‌شود که از منابع اختصاصي دين ( کتاب و سنت) استخراج شده باشند،‌که البته اين معلومات بايد نتايجي يقيني باشند که با روش‌هاي يقيني ا زمنابع يقيني به دست آمده باشند.
رئيس موسسه امام خميني(ره) ادامه داد: بايد توجه داشته باشيم که هر علمي که از آيات و روايات استخراج مي‌شود را هم نمي‌توان علم ديني قلمداد کرد، چرا که برخي از اين معلومات (همچون مثال‌هاي قرآن) تنها نقشي ابزاري براي تبيين هدف دين دارند و خود جزئي از علم ديني نيستند، همان‌گونه که عقل نيز از نظر اسلام معتبر است ولي همة مدرکات آن (مانند معادلات دو مجهولي يا مسائل منطقي) جزء دين به‌شمار نمي‌روند.
* سهل انگاري در شناخت منابع ديني عامل انحراف گروه‌هاي الحادي و التقاطي
آيت الله مصباح يزدي با تأکيد بر لزوم استفاده از استدلال منطقي و مطالب متقن در برابر نظريات و فرضيه‌هاي دانشمندان غربي تصريح کرد: در مباحث و تقابل‌هاي علمي نبايد به آيات متشابه و روايات ضعيف تمسک شود چون در آينده‌اي نه چندان دور از همين آيات و روايات متشابه و ضعيف در برابر ما استفاده خواهند کرد که زيان‌هاي جبران ناپذيري براي اسلام به همراه خواهد داشت.
عضو خبرگان رهبري با توصيه به دقت در شناخت منابع ديني گفت: منابع ديني بايد به خوبي شناخته شوند و سهل‌انگاري در اين‌کار باعث انحراف و برداشت‌هاي نادرست از دين مي‌شود، همان‌طور که بسياري از انحرافات گروه‌هاي الحادي و التقاطي از نسبت دادن‌هاي ساده‌انگارانه به دين ناشي مي‌شود و باعث خسارت فراواني شده است.
* علامه طباطبايي و شهيد مطهري پيشگامان تحولات معرفت‌شناسانه کشور در قرون اخير
آيت الله مصباح يزدي با بيان وظيفة سنگين علمي که امروزه بر دوش انديشمندان مسلمان در حوزه و دانشگاه قرار دارد، آن را سترگ‌تر از وظايف همة علما در طول تاريخ دانست و با اشاره به ضرورت اهتمام به زيرساخت‌هاي فکري در حوزه معرفت‌شناسي خاطرنشان کرد: در دهه‌هاي بعد از انقلاب تحولات شگرفي در عرصه معرفت‌شناسي در حوزه‌هاي علمي کشور رخ داده است که در چند قرن‌ اخير بي‌سابقه بوده است.
وي افزود: علامه طباطبايي و شهيد مطهري از پيشگامان اين عرصه هستند که بعد از اين بزرگوران رشد قابل ملاحظه‌اي در اين عرصه در حوزه‌هاي علميه صورت گرفته است.
رئيس مؤسسه امام خميني با اشاره به اين‌که براي توليد علم ديني منابعي بسيار غني در اسلام وجود دارد، گفت: با اين آموزه‌هاي غني و يقيني مي‌توان براي ايجاد تحول در علوم انساني کمال استفاده را برد به شرط آن که همان اهتمام و دقتي که در فهم مسائل فقهي از منابع ديني وجود دارد،‌در ساير ابعاد دين بخصوص مسائل اعتقادي و علوم انساني نيز به‌کار برده شود.