در ادامه کرسی‏های نظریه‏پردازی در موسسه، کرسی داخلی نظریه پردازی، نقد و نوآوری برگزار شد.

به گزارش مرکز خبر و اطلاع‏رسانی روابط عمومی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی^(ره) کرسی داخلی، نظریه پردازی و نو آوری «احتمال معرفت شناختی» با حضور صاحب نظر، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مجتبی مصباح روز سه‏شنبه 26/3/94 در سالن اندیشه موسسه برگزار شد.

در این جلسه کرسی نظریه‏پردازی دکتر مجتبی مصباح اظهار داشت: یقین به صدق یک قضیه در صورتی که از پشتوانه معرفتی لازم برخوردار باشد، از نظر دانش معرفت‏شناسی موجه است. در معرفت‏شناسی اسلامی، قضایای پایه بدیهی ملاک توجیه سایر قضایای هستند. استاد مصباح، این قضایا را نیز بر اساس معرفت حضوری که خود موجه است، موجه می‏کند و همین دیدگاه، مبنای معرفت‏شناختی این نظریه را تشکیل می‏دهد.

وی به‏عنوان نظریه پرداز در ادامه ارائه مطالب و نظریه «احتمال معرفت شناختی» گفت: این نظریه نشان می‏دهد حتی در شرایط معرفتی که توجیه کافی برای یقین به یکی قضیه معین وجود نداد، معرفت‏های موجه موجود توجیه کننده درجه غیر یقینی معینی از معرفت به آن قضیه هستند. بدین ترتیب، معرفت به هرقضیه در هر شرایط معرفتی(باتوجه به معرفت‏های موجه دیگر)، درجه واحدی دارد که متقضای آن معرفت‏های موجه است و ذاتاً محاسبه‏پذیر است. این درجه معرفت«احتمال معرفت شناختی» نامیده شده است.

عضو هیأت علمی موسسه امام خمینی^(ره) با اشاره به احتمال معرفت شناختی تصریح کرد: این احتمال از نوع احتمال غیر روان‏شناختی است و به شرایط معرفتی صاحب معرفت بستگی دارد، با تغییر این شرایط قابل تغییر است، معیار تعیین معرفت و عمل موجه است، بر اساس آن می‏توان احتیاج کرد و می‏تواند مبنای احتمالی منطقی قرار گیرد که خود نوعی دیگر از احتمال غیر روان‏شناختی است و در تعیین معرفت و عمل معقول کارآیی دارد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مجتبی مصباح به پیشینه تاریخی این نظریه اشاره کرد و گفت: در میان متفکران مسلمان، تعریف یقین بالمعنی الاخص و نیز یقین آور بودن قیاس برهانی که عموماً منطق‏دانان به آن اشاره کرده‏اند، تفکیک جهت موضوعی از جهت ذاتی در معرفت و ارائه نظریه‏ای در تعریف احتمال بر اساس علم اجمالی در دیدگاه شعید صدر و نیز تفکیک عنصر روان‏شناختی از دانش معرفت‏شناسی و مبتنی ساختن معرفت‏های یقینی معتبر بر علوم حضوری خطاناپذیر در دیدگاه استاد مصباح، پیشینه این نظریه به‏شمار می‏روند.

وی در ادامه افزود: همچنین لزوم ابتنای باورهای محتمل بر یقین در معرفت‏شناسی از دیدگاه لاک ونظریه منطقی احتمال از دیدگاه کینس و کارناپ و تفاسیر بدیل دیگر برای احتمال، مانند تفسیر ذهنی، تفسیر بین الاذهانی، تفسیر فراوانی نسبی و تفسیر گرایشی در میان متفکران مغرب زمین پیشینه طرح این نظریه هستند.

دکتر مجتبی مصباح به روش خود در دست‏یابی به نظریه «احتمال معرفت شناختی» اشاره نمود و گفت: تلفیق دیدگاه معرفت‏شناسی استاد مصباح «دام ظله» با تفسیر منطقی احتمال و پاسخ‏گویی به مشکلات مشترک و خاص، روش دستیابی به نظریه است.وی کارکردها و دستآورد نظریه (آثار علمی و کاربردی مترتب بر آن) را برشمرد و درباره ادله و شواهد نظریه توضیح داد.

گفتنی است در کرسی داخلی نظریه‏پردازی با موضوع "احتمال معرفت شناختی" حجج اسلام آقایان: عسکری سلیمانی به‏عنوان ناقد، استاد غلامرضا فیاضی و استاد محمدحسین به‏عنوان داور و دکتر عبدالله محمدی به‏عنوان دبیر علمی کرسی داخلی حضور داشتند که به ارائه نظر علمی نظر خود پرداختند.