منشور قرآن3

حيات جاويد

علي‌محمد قاسمي  و جعفر انواري

زير نظر محمود رجبي

قرآن مجيد، کتابي است الهي که بر قلب مبارک پيامبر اسلام(ص) فرود آمده است؛  کتابي که نه‌تنها معجزة جاويدان آن حضرت است،  بلکه بزرگ،  بيانگر همه چيز  و پيراسته از هر کژي است؛  انسان‌ها را به استوارترين راه و روش زندگي فرامي‌خواند  و همگان را از تاريکي‌ها بيرون مي‌آورد و به نور مي‌رساند.  سخن حق  و صدقي  ‌‌‌است که در هدايتگري آن ترديدي نيست.  اين کتاب الهي، معيار و ملاک تشخيص حق از باطل،  مرجع و راه‌گشاي انسان در بحران‌ها و آشوب‌هاي فکري و اجتماعي، راهنماي او به سعادتي راستين و جاودانه، در جهاني دور از دسترس بشر ‌است.  سرچشمة جوشان نور الهي است  و ارتباط صادقانه با آن، نورانيت دل را به همراه دارد؛ چراکه هدايتگر‌ترين و سازنده‌ترين عامل در وصول به قرب الهي است.  ازاين‌رو معارف بلند اين کتاب عظيم الهي، فهمي دقيق، عميق و همه‌جانبه مي‌طلبد و براي نيل به اين مهم، بسياري از عالمان و انديشمندان بزرگ ديني ما تمام عمر خود را در راه تبيين، تفسير و نشر معارف اين کتاب گران‌سنگ و معجزة الهي مصروف داشته و درعين‌حال بر قصور خويش در پيشگاه قرآن اعتراف کرده‌اند و از اينکه پيش از آن، در خدمت قرآن نبوده‌اند، تأسف خورده‌اند.
چه بسيارند کساني که مخلصانه در اين راه قدم برداشته‌اند و با غور در درياي بي‌کران اين کتاب الهي در راه تحقق بخشيدن به جري و انطباق قرآن و نشان دادن جاودانگي و روزآمد کردن آن از هيچ کوششي دريغ نکرده‌اند؛ ليکن با وجود تلاش‌هاي فراوان از سوي انديشمندان اسلامي در راه شناسايي و معرفي اين کتاب بزرگ، هنوز زواياي کشف‌ناشده، راه‌هاي ناپيموده و آموزه‌هاي پنهان‌ماندة فراواني در اين درياي بي‌کران هست که دستيابي به آنها در گرو همت و تلاش قرآن‌پژوهان و محققان رشته‌هاي مختلف علمي است. جاودانگي و جريان قرآن پابه‌پاي زمان نيز اقتضا دارد در هر زمان و متناسب با نياز آن، جهت کشف و نشر معارف اين کتاب بزرگ الهي، تلاشي درخور آن صورت گيرد.
ازجمله تلاش‌هايي که در اين راستا ضرورت دارد، و مي‌توان گفت با توجه به شرايط دوران معاصر ضروري‌ترين فعاليت قرآني است، استخراج ديدگاه قرآن به صورت موضوعي در قلمروهاي گوناگون معارف قرآني است، که سنگ بناي آن با ايده‌هاي مفسر کبير و عظيم‌الشأن قرآن کريم، مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان نهاده شد و از سوي برخي شاگردان ارجمند آن بزرگوار، اين راه ادامه يافت. آثار ارزشمندي در اين زمينه پديد آمده است، ولي گستردگي قلمرو معارف قرآن و نيازهاي فراوان فردي و اجتماعي در اين زمينه، تلاش‌هاي بيشتر، گسترده‌تر و جامع‌تري را مي‌طلبد.
گفتني است نخستين گام در مسير تفسير موضوعي قرآن، تدوين معجم موضوعي آيات است. معجم موضوعي قرآن، علاوه بر ‌اينکه زمينه‌هاي لازم را براي مفسران موضوعي فراهم مي‌سازد، در تفسير ترتيبي نيز زمينة تفسير قرآن‌به‌قرآن را فراهم مي‌آورد و مسير اين دو نوع تلاش تفسيري را هموار مي‌سازد و به آن شتاب مي‌بخشد و خدمت عظيمي به قرآن‌پژوهان مي‌کند. با کنار هم قرار دادن مجموعه آيات مربوط به يک موضوع، شرايط لازم براي ارجاع متشابهات قرآن به محکمات را در اختيار مي‌نهد و از اين طريق به بسياري از پرسش‌ها و ابهام‌ها و شبهات و تناقضاتي که در ابتدا ممکن است به نظر برسد يا از سوي معارضان و ناآگاهان مطرح مي‌شود، پاسخ مي‌دهد و يکي از چهره‌هاي برجستة اعجاز قرآن، يعني اعجاز در هماهنگي را اثبات مي‌کند. در اين زمينه نيز گام‌هايي برداشته شده و آثاري پديد آمده است، ولي اين حوزه نيز تلاش جدي محققان و صاحب‌نظران را مي‌طلبد تا گام‌هاي پرشمار بعدي برداشته شود.  
معجم موضوعي پيش روي، علاوه بر فراهم کردن زمينه‌هاي لازم براي مفسـران موضوعي، در تفسير ترتيبي نيـز، زميـنه تفسير قرآن به قرآن را فراهم مي‌آورد و مسير اين دو نوع تلاش تفسيري را هموار ساخته، به آن شتاب مي‌دهد، و با کنارهم قرار دادن مجموعه آيات مربوط به يک موضوع، شرايط لازم را براي ارجاع متشابهات قرآن به محکمات در اختيار مي‌نهد و از اين طريق به بسياري از پرسش‌ها و ابهام‌ها و شبهات و تناقضاتي که ابتدائاً ممکن است به نظر برسد يا از سوي ناآگاهان مطرح مي‌شود، پاسخ مي‌دهد و يکي از چهره‌هاي برجسته اعجاز قرآن (اعجاز در هماهنگي) را ارائه مي‌دهد.

خريد الكترونيكي كتاب در Eshop.iki.ac.ir